Μετά την αναθεωρητική της πολιτική στο κυρίως Αιγαίο και στην Κύπρο, η Τουρκία έχει ήδη ανοίξει τα πλοκάμια της στην περιοχή της Κρήτης. Τώρα επεκτείνει και εκεί το casus belli στην περίπτωση κατά την οποία η Ελλάδα ασκήσει το δικαίωμα που της παρέχει το Διεθνές Δίκαιο για τα 12 ναυτικά μίλια.
Τι φοβάται η Άγκυρα
Η τουρκική κίνηση δεν είναι καθόλου τυχαία. Είναι συναφής με τις στρατηγικές αδυναμίες της Άγκυρας, αλλά και τις επιδιώξεις της. Τι θέλουμε να πούμε; Η Τουρκία προσδοκά ότι διά της σκιάς της ισχύος της ή με τη χρήση της:
- Θα αποτρέψει την επέκταση των 12 ναυτικών μιλίων στην περιοχή της Κρήτης. Διότι η επέκταση των 12 ν.μ. θα επηρεάσει αρνητικά έναν στρατηγικό στόχο της Άγκυρας όπως το τουρκολιβυκό μνημόνιο. Ένα ζήτημα, που είναι συναφές με την έκταση της ελληνικής ΑΟΖ.
- Θα περιορίσει τη δυνατότητα της Ελλάδας να ελέγχει δύο βασικές θαλάσσιες οδούς. Η μία είναι αυτή μεταξύ Κρήτης και Λιβύης, που ξεκινά από το Σουέζ και καταλήγει στο Γιβραλτάρ, και η άλλη είναι αμφίδρομη: Ξεκινά από το Σουέζ και μέσω Κύπρου καταλήγει στο Αιγαίο και από εκεί διά των στενών των Δαρδανελλίων και της Κωνσταντινουπόλεως στη Μαύρη θάλασσα και αντίστροφα.
Οι δυο λίμνες…
Η Τουρκία δεν διαθέτει θαλάσσιο στρατηγικό βάθος στην περιοχή του Αιγαίου λόγω των ελληνικών νησιών. Ως εκ τούτου επιδιώκει να το αποκτήσει διά της αμφισβήτησης των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδος και με την ταυτόχρονη επέκτασή της προς την Κρήτη εφόσον έχει ήδη μετατρέψει τη θαλάσσια ζώνη από το ύψος του Ακσάζ ώς το Τσεϊχάν σε τουρκική λίμνη. Σύμφωνα με στρατιωτικές πηγές, μπορεί μεν η Τουρκία να απειλεί, αλλά γνωρίζει ότι το Αιγαίο παραμένει μια κλειστή ελληνική λίμνη, για τους εξής λόγους: Α) Ο ελληνικός στόλος ελέγχει την είσοδο του τουρκικού, που αποπλέει από τη Μερσίνα και αλλού, επί τη βάσει του άξονα Κρήτη, Κάρπαθος και Ρόδος (βλέπε χάρτη με τις δυο εισόδους). Β) Ο ελληνικός στόλος μπορεί να σταματήσει τον τουρκικό στην είσοδο των Δαρδανελλίων διά της Λήμνου, της Σαμοθράκης και της Λέσβου, με τη στήριξη της Αλεξανδρούπολης (βλέπε χάρτη). Καθόλου τυχαία δεν είναι η οργή του Ερντογάν για την αναβάθμιση του λιμανιού της πόλης και της εκεί εδρεύουσας πλέον ΝΑΤΟϊκής Δύναμης, που αναβαθμίζει γεωστρατηγικά και γεωπολιτικά τον ρόλο της Ελλάδος. Εκ των πραγμάτων, για την Άγκυρα ανησυχεί ότι μειώνεται το γεωπολιτικό της πλεονέκτημα και αυξάνεται το αντίστοιχο ελληνικό μέσω μάλιστα των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ. Γ) Ο ελληνικός στόλος διαθέτει εντός του Αιγαίου ένα μεγάλο ναρκοπέδιο νησίδων, που απαγορεύει στον αντίστοιχο τουρκικό την ελευθερία κινήσεων. Είναι δύσβατη, δηλαδή, για τον τουρκικό στόλο η θαλάσσια περιοχή από τη Σμύρνη προς την Ηπειρωτική Ελλάδα είτε από τα Δαρδανέλλια προς τα κάτω είτε από τη Ρόδο προς τα πάνω, είτε από τη Σμύρνη προς το κεντρικό Αιγαίο.
- Η σημασία των νησιών Κρήτη, Κάρπαθος, Ρόδος και τα στενά των Δαρδανελλίων
- Το παιχνίδι ισχύος και θαλάσσιων οδών
- Το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης και ο θυμός του Ερντογάν
Το «Ανατολού», η Κρήτη και η στρατηγική του σημασία
Οι Τούρκοι απειλούν ότι θα στείλουν το νέο αεροπλανοφόρο τους με την ονομασία “Ανατολού” στην περιοχή της Κρήτης, η οποία είναι αστακός. Το “Ανατολού”: 1) Δεν είναι ακόμη επιχειρησιακά έτοιμο. Ο Ερντογάν προσδοκά ότι εντός του τρεχόντος έτους θα το βγάλει στη θάλασσα για προεκλογικούς και ουσιαστικούς λόγους. 2) Είναι μικρός ο δίαυλος απονήωσης και μόνο F-35 μπορούν να χρησιμοποιηθούν, καθέτου απονηώσεως, τα οποία όμως αρνιούνται οι ΗΠΑ να παραχωρήσουν στην Τουρκία. Ούτε F-16 είναι δυνατό να απονηωθούν, οπότε οι Τούρκοι μπορούν να χρησιμοποιήσουν ελικόπτερα μεταφοράς προσωπικού, καθώς και επιθετικά. 3) Θα πρέπει να συνοδεύεται από μικρό στολίσκο και υποβρύχια, οπότε εάν η Άγκυρα δεν προχωρήσει στη ναυπήγηση νέων σκαφών συνοδείας, θα πρέπει να αφαιρέσει δυνατότητες από την επιχειρησιακή της ικανότητα σε άλλα μέτωπα, όπως αυτό του κυρίως Αιγαίου.
4) Ναυπηγείται για να χρησιμοποιηθεί εντός και εκτός της «Γαλάζιας Πατρίδας» στον άξονα Αιγαίου και Γιβραλτάρ και πέραν αυτού προς τα στενά του Ορμούζ, όπου υπάρχουν οι Βάσεις της Τουρκίας στο Κατάρ και τα λοιπά συμφέροντα ή προς την περιοχή της Σομαλίας, όπου επίσης η Άγκυρα διαθέτει Βάσεις. Και ως αυτοκρατορική δύναμη θέλει να έχει λόγο πέραν των κρατικών της ορίων, δίνοντας έμφαση και στα αραβικά μουσουλμανικά κράτη, καθώς και σε εκείνα της Αφρικής.
Όπως στρατιωτικές πηγές αναφέρουν: “Πρόκειται για προβολή σημαίας και ενίσχυση της γεωπολιτικής και γεωστρατηγικής της σημασίας ως κράτους, αλλά και συμμαχικά εντός και εκτός ΝΑΤΟ, διότι θα έχει τη δυνατότητα συμμετοχής σε στρατιωτικές επιχειρήσεις μακριά από την Τουρκία, ενώ μπορεί να χρησιμοποιηθεί και στον άξονα Σουέζ – Γιβραλτάρ”.
Αποστρατιωτικοποίηση και αυτοάμυνα
Ούτως ή άλλως η αξίωση της Τουρκίας για την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Αιγαίου οδηγεί στην “αποναρκοθέτησή” του από τα ελληνικά, μικρά και μεγάλα νησιά και στη μετατροπή τους σε βορά στις ορέξεις των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων. Η Άγκυρα θέλει να μεταφέρει την πρώτη γραμμή Αμύνης της Ελλάδος στην Εύβοια και έξω από την Αθήνα. Αυτή είναι μία από τις φάσεις της λεγόμενης αναθεωρητικής τουρκικής πολιτικής, που καθιστά την Ηπειρωτική Ελλάδα όμηρο της Τουρκίας και αλλάζει το νομικό καθεστώς του Αιγαίου. Εφόσον, δε, στα τουρκικά παράλια υπάρχει η λεγόμενη Στρατιά του Αιγαίου, που στόχος της είναι η εισβολή και η κατάκτηση ελληνικών νησιών, ακόμη και αν η Συνθήκη της Λωζάννης δεν προβλέπει τη στρατιωτικοποίηση των νησιών, το επιβάλλει το άρθρο 51 του Χάρτη των Ην. Εθνών, που αναφέρεται στο δικαίωμα της αυτοάμυνας.
Το πλεονέκτημα του Διεθνούς Δικαίου
Οι Τούρκοι προβάλλουν τον ισχυρισμό ότι, εάν γίνει επέκταση των 12 ναυτικών μιλίων της Ελλάδας στο Αιγαίο, θα αυξηθεί η κυριαρχία της από το 35% που είναι σήμερα, στο 70%. Και, ως εκ τούτου, η περιοχή θα είναι και νόμιμα ελληνική λίμνη, ανατρέποντας και εξουδετερώνοντας έτσι την αναθεωρητική τουρκική πολιτική στη λογική της Γαλάζιας Πατρίδας. Η αγορά των νέων γαλλικών και άλλων εξοπλιστικών συστημάτων από την Ελλάδα, όπως είναι τα “Ραφάλ” και οι φρεγάτες “Μπελαρά”, σε συνδυασμό με το βέτο που υπάρχει ακόμη στην αμερικανική Γερουσία για την πώληση στην Τουρκία ή τον εκσυγχρονισμό των F-16, δημιουργεί ένα νέο ισοζύγιο δυνάμεων προς όφελος των Αθηνών, οι οποίες έχουν ένα σημαντικό διπλωματικό επιχείρημα. Αυτό ακριβώς το επιχείρημα εκφράζεται από τον Πρόεδρο της Γερουσίας, Μπομπ Μενέντεζ. Τονίζει δηλαδή o Αμερικανός πολιτικός ότι δεν μπορούν οι ΗΠΑ να προμηθεύσουν την Άγκυρα με πολεμικά αεροσκάφη F-16 για να χρησιμοποιηθούν σε βάρος μιας άλλης ΝΑΤΟϊκής χώρας και να απειληθεί η συνοχή του ΝΑΤΟ. Μια συνοχή, η οποία είναι αναγκαία τώρα λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, που έφερε γεωστρατηγικές αλλαγές και την αύξηση της σημασίας που έχει για τις ΗΠΑ η Βάση στην Αλεξανδρούπολη, από την οποία μπορούν να στηριχθούν οι όποιες επιχειρήσεις στη Ρουμανία και Βουλγαρία. Οι δύο αυτές χώρες θεωρούνται από τη Ρωσία ως εν δυνάμει απειλές. Και, ως εκ τούτου, το ΝΑΤΟ θεωρεί ότι οι δυο αυτές χώρες τελούν υπό ρωσική απειλή. Η δε Τουρκία εκτιμά ότι η παρουσία των ΗΠΑ στην Αλεξανδρούπολη μειώνει την εξάρτηση των Αμερικανών και του ΝΑΤΟ έναντι της ίδιας σε ό,τι αφορά τα στενά των Δαρδανελλίων και του Βοσπόρου.
Οι ταυτόχρονοι πόλεμοι
Στον χώρο της Ανατολικής Μεσογείου, η Άγκυρα δείχνει να έχει έλεγχο της κατάστασης. Ποιο είναι το πρόβλημα για την Κύπρο και την Ελλάδα; Η Τουρκία μπορεί να διενεργεί πόλεμο και στο Αιγαίο και στην Κύπρο, αλλά η Ελλάδα είναι πολύ πιο δύσκολο να πράξει το ίδιο. Είναι θετική εξέλιξη για την άμυνα της Κύπρου, όχι μόνο η προμήθεια ενός από τις παραλλαγές του «Iron Dome», αλλά και η αγορά των Exocet με βεληνεκές 180 χιλιόμετρα. Όμως, οι κινήσεις αυτές δεν είναι αρκετές για να αποτραπεί η τουρκική απειλή, που εκδηλώνεται από τη Θράκη ώς την Κύπρο. Είναι, συνεπώς, επάναγκες να θωρακιστεί η «αχίλλειος πτέρνα» του Ελληνισμού, που σημαίνει τον συντονισμό Αθηνών – Λευκωσίας στην πρακτική εφαρμογή ενός διακρατικού Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας με τη συμμετοχή και των στρατιωτικών για να μελετά τους στόχους, τις διπλωματικές δράσεις που είναι συνάρτηση των ισοζυγίων δυνάμεων, των συμμαχιών, καθώς και των πολιτικών μας έναντι των ΗΠΑ, της ΕΕ, της Ρωσίας και των άλλων μεγάλων δυνάμεων. Διότι η Τουρκία μάς απειλεί με εντάσεις και κρίσεις, επειδή έχει ακόμη το αίσθημα της υπεροχής. Και επειδή έμαθε να κερδίζει με απειλές και με τη σκιά της ισχύος της.
Κάλυψη στρατηγικού κενού
Για να κλείσει αυτό το κεφάλαιο και να υπάρχει ασφάλεια θα πρέπει να καλυφθεί το αμυντικό κενό της Κύπρου. Και αυτό ακριβώς προϋποθέτει τον κοινό αμυντικό σχεδιασμό, που μπορεί να εμπλέκει την ΕΕ στη λογική και πρακτική εφαρμογή της Αμυντικής Πυξίδας και του ΝΑΤΟ. Επιβάλλεται, δε, μια βασική διπλωματική αποτρεπτική κίνηση, η οποία αποτυπώνεται στην άμεση ενεργοποίηση του άρθρου 42 παράγραφος 7 των Συνθηκών, που αναφέρεται στην έμπρακτη στήριξη και δη στη στρατιωτική από το σύνολο των κρατών μελών της ΕΕ προς τον εταίρο εκείνο που δέχεται επίθεση από τρίτο κράτος, όπως ενδέχεται να είναι η Τουρκία. Αυτή απειλεί.
Ο Ερντογάν και οι Κεμαλιστές…
Τα ανωτέρω είναι ζητήματα που θα πρέπει να απασχολήσουν τις νέες Κυβερνήσεις Κύπρου και Ελλάδας όπως θα προκύψουν από τις εκλογές. Διότι οι τουρκικές απειλές δεν οφείλονται μόνο στον προεκλογικό, αλλά κυρίως στην πάγια αναθεωρητική στρατηγική της Άγκυρας. Και αυτή η στρατηγική θα συνεχιστεί είτε κερδίσει είτε χάσει ο Ερντογάν. Οι Κεμαλιστές είναι εξίσου επιθετικοί, αν όχι περισσότερο από τους Ισλαμιστές. Άρα και η Τουρκία και οι απειλές της θα είναι εκεί. Το θέμα είναι οι ηγεσίες μας να μην είναι απούσες…
Ο χάρτης δείχνει τη στρατηγική σημασία της επέκτασης των 12 ναυτικών μιλίων από την Ελλάδα, όπως το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας καθορίζει. Το Αιγαίο τίθεται σε ποσοστό της τάξης του 70% υπό ελληνική κυριαρχία. Το «τιρκουάζ» χρώμα αποτυπώνει την επέκταση των 6 ν.μ. και το πιο μπλε τα 12 ν.μ. Τα ελληνικά νησιά με μαύρο χρώμα είναι εκείνα τα οποία, όπως ισχυρίζεται η Τουρκία, πρέπει να είναι αποστρατιωτικοποιημένα (Σαμοθράκη, Λήμνος, Ικαρία, Σάμος, Κάρπαθος και Ρόδος). Η Ελλάδα ούτως ή άλλως ελέγχει τις πύλες εισόδου και εξόδου στο Αιγαίο όπως αυτές σχηματίζονται μεταξύ Κρήτης, Καρπάθου και μεταξύ Καρπάθου, Ρόδου. Πέραν αυτών υπάρχει και μια τρίτη στα Δαρδανέλλια, που ελέγχεται μέσω της Σαμοθράκης, της Λήμνου και της Λέσβου. Άλλες δυο πύλες εισόδου υπάρχουν στα βορειοδυτικά της Κρήτης προς την Πελοπόννησο. Η αναθεωρητική πολιτική της Τουρκίας θέλει να ανοίξουν οι πύλες στο Αιγαίο για τον τουρκικό στόλο και να μεταφερθεί με την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών η πρώτη γραμμή αμύνης της Ελλάδας στον 25ο Μεσημβρινό, στην ουσία κοντά στην Εύβοια, λίγο έξω από την Αθήνα. Και με το Αιγαίο να είναι διχοτομημένο σε πρώτη φάση και τα νησιά όμηρο της Άγκυρας. Στην περιοχή της Κύπρου είναι σημαντικό το βεληνεκές των 180 χ.μ. των νέας γενιάς γαλλικών πυραύλων Exocet, που αναμένεται να παραληφθούν περί το τέλος του 2023, αρχές του 2024, αλλά όχι αρκετό για να θωρακιστεί η «αχίλλειος πτέρνα» του Ελληνισμού. Χρειάζεται ενιαίος στρατηγικός σχεδιασμός με την Ελλάδα…
*Δρ των Διεθνών Σχέσεων
Σημερινή
