Τη ζωτική ανάγκη η Ελλάδα να διευρύνει και ισχυροποιήσει τον ρόλο της στο νέο
«Μεγάλο Παιχνίδι» για την ιστορική αναδιάταξη της νέας περιφερειακής
Αρχιτεκτονικής Ασφάλειας στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου,
Μέσης Ανατολής και Βόρειας και Ανατολικής Αφρικής και πέραν αυτών,
αναδεικνύουν οι ραγδαίες εξελίξεις των τελευταίων εβδομάδων.
Νίκος Μελέτης
Πρώτα ήταν η ανακοίνωση ότι ομαλοποιούνται οι σχέσεις Ισραήλ-Μαρόκου με
την διαμεσολάβηση του Ντ. Τραμπ, ακολούθησε η ανακοίνωση για εγκαθίδρυση
διπλωματικών σχέσεων του Ισραήλ με το Μπουτάν (που δεν έχει σχέση πάντως με
τις «Συμφωνίες του Αβραάμ»), και σύμφωνα με πληροφορίες στο
παρασκήνιο γίνονται διεργασίες για την ανακοίνωση ομαλοποίησης των
σχέσεων του Ισραήλ με την Σαουδική Αραβία (όπου αντιδρά ο βασιλιάς Σαλμαν, σε
αντίθεση με τον πρίγκιπα Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν που προωθεί τις σχέσεις με το
Ισραήλ), το Ομάν και ίσως και την Ινδονησία..
Τις επόμενες ημέρες όμως αναμένεται η πιο σημαντική είδηση
που αφορά την εξομάλυνση των σχέσεων των χωρών του Κόλπου (ΗΑΕ, Μπαχρέιν, Σ.
Αραβία) με το Κατάρ δίνοντας τέλος σε μια ενδοαραβική σύγκρουση που από το
2017 έχει ανατρέψει ισορροπίες σε ολόκληρη την περιοχή.
Ήδη σύμφωνα με πληροφορίες μας τα ΗΑΕ έχουν ενημερώσει τουλάχιστον την
Λευκωσία για την επικείμενη αυτή εξέλιξη.
Και δεν είναι τυχαίο ότι ο Ερντογάν αναζητά με μεσολάβηση του Αζέρου Προέδρου
Αλίεφ διαύλους επικοινωνίας με το Ισραήλ, αν και το Παλαιστινιακό και η
παρουσία του Νετανιάχου στο Τελ Αβίβ δεν είναι τα μοναδικά εμπόδια στην
αποκατάσταση των σχέσεων και την επιστροφή των πρεσβευτών στις δυο
πρωτεύουσες.
Η ετήσια Σύνοδος Κορυφής των χωρών του Κόλπου θα γίνει στις
5 Ιανουαρίου στην Σαουδική Αραβία και σύμφωνα με πληροφορίες θα είναι η
πρώτη φορά που μετά το 2017 όταν άρχισε ο αποκλεισμός του Κατάρ από τις
γειτονικές χώρες, θα συνευρεθούν οι ηγέτες των χωρών στην Σύνοδο
με τον εμίρη του Κατάρ. Το γεγονός ότι αρχικά επρόκειτο να γίνει στην Μανάμα
του Μπαχρέιν, αλλά τελικά μεταφέρεται στο Ριάντ εκτιμάται ότι αποτελεί
ένδειξη της προσπάθειας του βασιλιά Σαλμαν να διερευνήσει τις προθέσεις του
Κατάρ και να προωθήσει εφόσον όλα εξελιχθούν ομαλά στην εξομάλυνση των
σχέσεων.
Το Μπαχρέιν η Αίγυπτος, η Σ. Αραβία και τα ΗΑΕ έχουν επιβάλει αποκλεισμό
στο Κατάρ κατηγορώντας το ότι υποστηρίζει τρομοκράτες, διατηρεί στενές σχέσεις
με το Ιράν και παρεμβαίνει στις εσωτερικές υποθέσεις άλλων χωρών.
Και μεταξύ των όρων που έχουν τεθεί στο Κατάρ είναι το κλείσιμο του Al
Jazeera και της στρατιωτικής βάσης που έχει εγκαταστήσει η Τουρκία στο
έδαφος του, η διακοπή σχέσεων με την Μουσουλμανική Αδελφότητα και το πάγωμα
των σχέσεων με το Ιράν. Όρους που το Κατάρ έχει απορρίψει.
Το Κατάρ είναι αυτό που χρηματοδοτεί τα τελευταία χρόνια την Τουρκία και
συντηρεί την κλυδωνιζόμενη τουρκική οικονομία, και φέρεται να είναι αυτό που
στηρίζει την ιρανική διείσδυση στην περιοχή της Μ. Ανατολής, του Κόλπου
και της Αφρικής (κυρίως στην Λιβύη). Ο αποκλεισμός του Κατάρ από τους
γείτονες του το οδήγησε και το ίδιο σε πιο ακραίες θέσεις καθώς
αισθάνονταν ότι απειλείται…
Το μεγάλο ερώτημα όμως θα είναι πλέον εάν θα είναι η συμφιλίωση με
το Κατάρ που θα «τραβήξει» τους «νέους Συμμάχους» του στον Κόλπο πιο κοντά
στην Τουρκία, ή εάν θα είναι το Κατάρ που θα βρει συνεννόηση με
τις γειτονικές του χώρες και θα το απομακρύνει από την Άγκυρα…
Ο πρόεδρος Τραμπ εκπλήσσοντας ακόμη και τους υποστηρικτές του, τους
τελευταίους μήνες της θητείας του προώθησε τις περίφημες «Συμφωνίες του
Αβραάμ» ένα σχέδιο που εξυπηρετεί και τα στρατηγικά συμφέροντα του
Ισραήλ καθώς οδηγεί στην σταδιακή εξομάλυνση των σχέσεων του με τους
παραδοσιακούς αντιπάλους, τα Αραβικά καθεστώτα στον Κόλπο και στην Β. Αφρική.
Η Ουάσιγκτον είχε «δώρα» για όλους: δόθηκε η άδεια πώλησης στα Εμιράτα 50 F-35
και 9 υπερσύγχρονων αμερικάνικων Drones MQ-9B Reaper, το Σουδάν πήρε
οικονομική βοήθεια και βγήκε από την λίστα των κρατών που υποθάλπουν την
τρομοκρατία, το Μαρόκο κέρδισε την αμερικανική αναγνώριση της κυριαρχίας
του επί της Δυτικής Σαχάρας.
Με το βλέμμα στραμμένο στους κοινούς εχθρούς, το σιϊτικό Ιράν και το
«υιοθετημένο» από τον Τ. Ερντογάν αναθεωρητικό κίνημα του πολιτικού Ισλάμ, των
Αδελφών Μουσουλμάνων που αποτελεί απειλή για τις Μοναρχίες του Κόλπου
και το καθεστώς Σίσι στην Αίγυπτο, οι χώρες της περιοχής ενώνουν τις δυνάμεις
τους και συγχρόνως διαμορφώνουν ένα νέο πλαίσιο συνεργασίας και
ασφάλειας. Με παρέμβαση του ισραηλινού λόμπι στις ΗΠΑ και της
ισχυρής επιρροής του στην κυβέρνηση και στην οικογένεια Τραμπ,
επιτεύχθηκε αυτό που πριν λίγο καιρό φαινόταν εντελώς ακατόρθωτο.
Τώρα μετά τις κινήσεις αυτές που φέρνουν τον νέο πρόεδρο Μπάιντεν προ
τετελεσμένων, δημιουργείται ένας άξονας συνεργασίας από την Βορειοδυτική
Αφρική, στο Μαρόκο, μέχρι την Αίγυπτο, το Ισραήλ την Ιορδανία τα
Εμιράτα, το Μπαχρέιν, τη Σαουδική Αραβία, το Σουδάν και από εκεί μέχρι
την Ινδία, με το νοητό αυτό πολύγωνο να κλείνει στην… Ελλάδα.
Πριν λίγες ημέρες ο ΑΓΕΕΘΑ της Ινδίας Μανόι Μουκουντ Ναραβάνε πραγματοποίησε
μια ιστορική όπως την χαρακτήρισε ο ινδικός Τύπος εξαήμερη επίσκεψη
στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και την Σαουδική Αραβία.
Στόχος είναι η στρατηγική συνεργασία της Ινδίας με τις δυο χώρες
του Κόλπου και στον αμυντικό τομέα. Οι σχέσεις είναι ήδη στενές καθώς
το 18% των αναγκών της Ινδίας σε πετρέλαιο προέρχονται από την Σ.
Αραβία, και 8,5 εκατομμύρια Ινδοί εργάζονται στις χώρες του Κόλπου με τα
2,5 εκατομμύρια εξ αυτών στην Σ. Αραβία. Η βελτίωση των σχέσεων με την Ινδία
έρχεται στο αντίποδα της ολοένα μεγαλύτερης ψυχρότητας στις
σχέσεις των δυο χωρών του Κόλπου με το Πακιστάν (στρατηγικό αντίπαλο της
Ινδίας) με πιο χαρακτηριστικό την απόφαση των Εμιράτων τον Νοέμβριο να
κόψουν τις βίζες για εργασία η τουρισμό σε πολίτες από 13 χώρες μεταξύ
αυτών και του Πακιστάν.
Αλλά και η Ινδία θέλει να αποκτήσει ένα διακριτό στίγμα στον Κόλπο και στην
ευρύτερη περιοχή, ενώ οι σχέσεις με Εμιράτα και Σ. Αραβία της
προσφέρουν ένα ισχυρό αντίβαρο στις σχέσεις της με τον μουσουλμανικό
κόσμο έναντι του Πακιστάν και στην υπόθεση του Κασμίρ αλλά και στην
αντιμετώπιση του μουσουλμανικού πληθυσμού της.
Μέσω των Εμιράτων όμως η Ινδία θέλει να αποκτήσει αποτύπωμα και στην Μεσόγειο
και προς την Ευρώπη. Οι σχέσεις της με τα Εμιράτα και το Ισραήλ οδηγούν
στην… Ελλάδα, κάτι που προώθησε και η απερχόμενη διοίκηση του Στέιτ
Ντιπάρτμεντ και δεν είναι μυστικό ότι διπλωματικά έχουν γίνει οι
συνεννοήσεις ώστε να υπάρξει σύντομα και νέα Τριμερής Συνεργασία
Ελλάδας-Ινδίας-Εμιράτων, που θα αποτελέσει μια εξαιρετικά θετική εξέλιξη για
την χώρα μας.
Η χώρα μας με την απογοήτευση της απουσίας έμπρακτης στήριξης εκ μέρους της
Ε.Ε. και κατανοώντας το εντελώς μικρό περιθώριο στήριξης από το ΝΑΤΟ, μια και
η απειλή που αντιμετωπίζει προέρχεται από κράτος μέλος του ΝΑΤΟ και χώρα που
έχει προνομιακή σχέση με σημαντικά κράτη μέλη της Ε.Ε., είναι σαφές ότι
δεν μπορεί παρά να στραφεί και να επενδύσει και στις
πολυμερείς περιφερειακές συνεργασίες.
Και αυτό είναι μια επιλογή που έχει διακομματική στήριξη, ξεκίνησε από
την κυβέρνηση του Α. Σαμαρά, στηρίχθηκε με συνέπεια από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ
και διευρύνεται από την κυβέρνηση του Κ. Μητσοτάκη.
Ούτε οι «φιλίες» ούτε αυτές οι συνεργασίες είναι παντοτινές σε ένα
ρευστό διεθνές περιβάλλον. Όμως η Ελλάδα έχει όλες τις ευκαιρίες τώρα να
εκμεταλλευθεί τις κοσμογονικές εξελίξεις που συμβαίνουν στην περιοχή και να
κερδίσει ουσιαστικό ρόλο σε αυτό τον νέο μηχανισμό παραγωγής ασφάλειας,
σταθερότητας και συνεργασίας.
Αυτό θα αποτελεί μια ακόμη ασπίδα «ασφαλείας» για την Ελλάδα. Και είναι από
τις ευκαιρίες που δεν εμφανίζονται καθημερινά…
