Σταθερά πλάτη στο πλούσιο σε πετρέλαιο Αζερμπαϊτζάν βάζει η Τουρκία και τώρα
που στο πλαίσιο της εδαφικής διαμάχης δεκαετιών ξεκίνησε νέα ένοπλη σύρραξη
για το Ναγκόρνο-Καραμπάχ, μια ορεινή περιοχή που βρίσκεται εντός του
Αζερμπαϊτζάν και ελέγχεται από εθνικιστές που υποστηρίζονται από την Αρμενία.
Η Τουρκία, μέλος του ΝΑΤΟ με περιφερειακές και παγκόσμιες φιλοδοξίες, έχει
δεσμευτεί να υποστηρίξει τον μακροχρόνιο σύμμαχό της «στο πεδίο της μάχης ή
στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων», εάν χρειαστεί. Ωστόσο, η τουρκική κυβέρνηση
αρνήθηκε τους ισχυρισμούς των Αρμενίων ότι στέλνει Σύριους μαχητές και F-16
για να βοηθήσει τις δυνάμεις του Αζερμπαϊτζάν στη σύγκρουση που ξέσπασε την
Κυριακή.
Γιατί η Τουρκία υποστηρίζει το Αζερμπαϊτζάν
Η Τουρκία και το Αζερμπαϊτζάν δεσμεύονται από ισχυρούς εθνοτικούς,
πολιτιστικούς και ιστορικούς δεσμούς και αναφέρονται στη μεταξύ τους σχέση ως
σχέση μεταξύ «δύο κρατών – ενός έθνους». Η Τουρκία ήταν η πρώτη χώρα που
αναγνώρισε την ανεξαρτησία του Αζερμπαϊτζάν το 1991, μετά την κατάρρευση της
Σοβιετικής Ένωσης και οι δύο έχουν σφυρηλατήσει ισχυρούς οικονομικούς δεσμούς.
Η Τουρκία είναι ο κύριος αγωγός για τις εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου
του Αζερμπαϊτζάν και η πρώην σοβιετική δημοκρατία έχει γίνει σημαντικός
επενδυτής στην Τουρκία.
Από την άλλη πλευρά, η Τουρκία δεν έχει διπλωματικές σχέσεις με την Αρμενία
και σφράγισε τα σύνορά της με το κράτος το 1993, για να δείξει αλληλεγγύη προς
το Αζερμπαϊτζάν έναντι του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Οι σχέσεις μεταξύ της Αρμενίας
και της Τουρκίας ήταν ήδη τεταμένες, λόγω των μαζικών δολοφονιών και των
διωγμών Αρμενίων από τους Οθωμανούς Τούρκους, πριν από έναν αιώνα, με τους
μελετητές να θεωρούν τα γεγονότα αυτά την πρώτη γενοκτονία του 20ου αιώνα, την
οποία αρνείται η Τουρκία.
Το 2009, ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αποχώρησε από τις διαπραγματεύσεις
συμφιλίωσης με την Αρμενία που είχαν εξοργίσειτο Αζερμπαϊτζάν. Ο Ερντογάν
εξαρτούσε την καθιέρωση επίσημων δεσμών με το Γιερεβάν με την αποχώρησή του
από το Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
Πώς εμπλέκεται η Τουρκία στην σύγκρουση
Ο στρατός της Τουρκίας εκπαιδεύει επί δεκαετίες αξιωματικούς του Αζερμπαϊτζάν.
Τον Αύγουστο, οι ένοπλες δυνάμεις τους πραγματοποίησαν στρατιωτικές ασκήσεις
μεγάλης κλίμακας στο Αζερμπαϊτζάν. Η Τουρκία είναι επίσης ο τρίτος μεγαλύτερος
προμηθευτής στρατιωτικού εξοπλισμού του Αζερμπαϊτζάν, μετά τη Ρωσία και το
Ισραήλ. Είναι γνωστό ότι έχει πουλήσει drone και εκτοξευτές πυραύλων, σύμφωνα
με τον Ozgur Unluhisarcikli, διευθυντή του Γερμανικού Ταμείου Marshall.
Ενδεχομένως να έχει στείλει και χειριστές στρατιωτικών drone για να βοηθήσει
το Αζερμπαϊτζάν στις τρέχουσες μάχες, πρόσθεσε.
Η Τουρκία έχει επανειλημμένα πει ότι θα βοηθούσε το Αζερμπαϊτζάν, εφόσον της
ζητείτο, αλλά μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι συμμετέχει ενεργά στη
σύγκρουση. Η Άγκυρα ισχυρίστηκε ότι το Μπακού έχει την ικανότητα να πολεμά
χωρίς την τουρκική υποστήριξη.
Η τουρκική κυβέρνηση αρνήθηκε ότι έχει στείλει Σύριους μισθοφόρους για να
βοηθήσει το Αζερμπαϊτζάν στις μάχες με την Αρμενία, παρόλο που το Συριακό
Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ανέφερε ότι έως και 850 Σύριοι μαχητές
έχουν φτάσει στο Αζερμπαϊτζάν.
Η Τουρκία έχει επίσης απορρίψει ως «προπαγάνδα» ισχυρισμούς της Αρμενίας ότι
ένα τουρκικό μαχητικό F-16 κατέρριψε ένα αρμενικό τζετ SU-25.
Η στρατιωτική ανάμειξη της Τουρκίας προς το παρόν είναι «περισσότερο ρητορική
παρά ουσιαστική», δήλωσε ο Unluhisarcikli.
Ποια είναι η θέση της Ρωσίας
Αν και η Ρωσία και η Αρμενία δε συνορεύουν, η Αρμενία είναι ένας στενός
σύμμαχος της Ρωσίας στην περιοχή του Καυκάσου μεταξύ της Μαύρης και της
Κασπίας θάλασσας, συμπεριλαμβανομένης της φιλοξενίας μιας μεγάλης ρωσικής
στρατιωτικής βάσης. Η βάση, με φρουρά περίπου 3.000 στρατιωτών, βρίσκεται στο
Γιύμρι, περίπου 200 χιλιόμετρα (124 μίλια) δυτικά του Ναγκόρνο-Καραμπάχ και
λιγότερο από 10 χιλιόμετρα (6,2 μίλια) από τα τουρκικά σύνορα.
Ο πρωθυπουργός της Αρμενίας Νικολ Πασίνιαν χαρακτήρισε τη βάση ως το πιο
σημαντικό προπύργιο ενάντια σε πιθανή τουρκική εισβολή.
Η Αρμενία και η Ρωσία είναι μέλη του Οργανισμού Συλλογικής Συνθήκης για την
Ασφάλεια, μιας στρατιωτικής συμμαχίας ορισμένων πρώην σοβιετικών δημοκρατιών,
μη συμπεριλαμβανομένου του Αζερμπαϊτζάν, αυξάνοντας την πιθανότητα η Αρμενία
να ζητήσει στρατιωτική βοήθεια από τη συμμαχία. Πρόσφατα πάντως, ο Πασινιάν
είπε ότι δε βλέπει άμεση ανάγκη να καλέσει τις ρωσικές δυνάμεις να αναλάβουν
δράση.
Τι διακυβεύεται για την Τουρκία
Οι ειδικοί βλέπουν τη σκληρή ρητορική της Τουρκίας εναντίον της Αρμενίας ως
μέρος των φιλοδοξιών της για παγκόσμια και περιφερειακή ηγεσία και των
αυξανόμενων προσπαθειών της για επίλυση των διαφορών της μέσω της «διπλωματίας
με το πιστόλι στον κρόταφο».
Στο πλαίσιο αυτό, έχει επεκτείνει τον στρατιωτικό της άξονα στη Συρία σε μια
προσπάθεια να εμποδίσει τους Κουρδούς μαχητές να εδραιωθούν σε μια παραμεθόρια
περιοχή και στη Λιβύη υποστηρίζει την κυβέρνηση που εδρεύει στην Τρίπολη για
να διασφαλίσει μια συμφωνία οριοθέτησης στη θάλασσα και στην ανατολική
Μεσόγειο, όπου έχει στείλει ένα ερευνητικό σκάφος, συνοδευόμενο από πολεμικά
πλοία, για γεωτρήσεις σε αμφισβητούμενα νερά με την Ελλάδα.
«Όπου υπάρχει πρόβλημα, η τάση της Τουρκίας ήταν πάντα να το
στρατιωτικοποιεί», επεσήμανε ο Unluhisarcikli του Ταμείου Marshall.
Με τη σύγκρουση να απειλεί να προσελκύσει τη Ρωσία, ειδικοί πιστεύουν ότι το
Αζερμπαϊτζάν θα ενεργήσει με προσοχή και θα περιορίσει οποιαδήποτε τουρκική
παρέμβαση.
«Η υποστήριξη που θα ζητούσε το Αζερμπαϊτζάν (από την Τουρκία) θα εξόργιζε τη
Ρωσία», δήλωσε ο Unluhisarcikli.
Πηγή: Associated Press
