Το ζήτηµα διαχείρισης των υδάτων και της αντιµετώπισης του υδατικού ελλείµµατος στον Θεσσαλικό κάµπο, έχει αναδειχθεί το τελευταίο διάστηµα ως ένα σοβαρό και επείγον πρόβληµα, µε λύσεις προς το παρόν να αναζητούνται από την κατάλληλη αξιοποίηση πόρων του Ταµείου Ανάκαµψης. Σε αυτά τα πλαίσια έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον µία πρόταση, και µάλιστα κοστολογηµένη, για τη λεκάνη απορροής του Πηνειού, η οποία περιλαµβάνει παρεµβάσεις σε εκµεταλλεύσεις όπως είναι η εφαρµογή ελλειµµατικής άρδευσης και η ενσωµάτωση τεχνολογιών γεωργίας ακριβείας, αλλά και σε επίπεδο δοµών τη βελτίωση της µεταφοράς νερού και η επαναχρησιµοποίηση επεξεργασµένων λυµάτων.
Η πρόταση αυτή είχε γίνει στα πλαίσια του προγράµµατος NOMOTELEIA την οποία και είχε επιµεληθεί η καθηγήτρια του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, Μαρία Μιµίκου.
Μία από τις παραπάνω παρεµβάσεις, αυτή της άρδευσης ακριβείας σε συνδυασµό µε στάγδην άρδευση, µελετήθηκε για την καλλιέργεια βάµβακος και δίνει πολύτιµα στοιχεία κόστους-οφέλους για τον αγρότη ο οποίος θέλει να ενταχθεί στο µέτρο 4.1.2 που ετοιµάζεται προς προκήρυξη, και θα επιδοτεί την αγορά νέων αρδευτικών συστηµάτων.
Συγκεκριµένα, το ερευνητικό έργο στη λεκάνη απορροής του ποταµού Πηνειού που εφάρµοσε πειράµατα γεωργίας ακριβείας (i-adapt) εστίασε στην καλλιέργεια του βαµβακιού, αφού θεωρήθηκε επαρκώς προσοδοφόρο για να στηρίξει το κόστος της πρακτικής. Η έρευνα βασίστηκε και στα αποτελέσµατα προηγούµενων ερευνητικών προγραµµάτων στην ίδια περιοχή (πχ. HydroSense). Τα κύρια στάδια αυτής της διαδικασίας περιλάµβαναν:
- Ανίχνευση πεδίων µε σχετικά µεγάλες διακυµάνσεις των ιδιοτήτων του εδάφους µε χρήση δορυφορικών εικόνων υψηλής ανάλυσης.
- Οριοθέτηση του κάθε πειραµατικού πεδίου σε διαφορετικές ζώνες διαχείρησης αναλόγως κυρίως µε την περιεκτικότητα σε οργανική ύλη του εδάφους, χρησιµοποιώντας είτε ειδικούς πολυφασµατικούς αισθητήρες είτε δορυφορικές εικόνες
- Εγκατάσταση διαφορετικών συστηµάτων αισθητήρων για την παρακολούθηση των αναγκων του βαµβακιού σε νερό.
α) σύστηµα αισθητήρων υπέρυθρης ακτινοβολίας για την καταγραφή της θερµοκρασίας του φυλλώµατος της καλλιέργειας (Smart Crop)
β) συστήµατα καταγραφής εδαφικής υγρασίας
γ) συσκευή καταγραφής της εξατµισοδιαπνοής
- Εγκατάσταση στάγδην άρδευσης µε µεταβλητό ρυθµό.
- Ολοκληρωµένη παρακολούθηση των αναγκών σε νερό της καλλιέργειας βαµβακιού και εφαρµογή αρδευόµενου νερού σύµφωνα µε τις αναγνώσεις των αισθητήρων
- ∆ηµιουργία χαρτών απόδοσης µε την παρακολούθηση της απόδοσης για την αξιολόγηση του πειράµατος.
Η εγκατάσταση και δοκιµή τεχνολογιών άρδευσης ακριβείας πραγµατοποιήθηκε σε επιλεγµένες πιλοτικές περιοχές, που ήταν αντιπροσωπευτικές των διαφόρων τύπων εδάφους, των τοπογραφικών χαρακτηριστικών, της δυνητικής εξατµισοδιαπνοής και των συµφερόντων της αγροτικής κοινότητας στη λεκάνη του Πηνειού. Η µελέτη έδειξε ότι σε δύο αγροτικές ζώνες η κατανάλωση του νερού µειώθηκε κατά 5-35%, ανάλογα µε τις τοπικές συνθήκες, ενώ οι αποδόσεις αυξήθηκαν µέχρι και 31%. Στην τρίτη αγροτική ζώνη, που καταλαµβάνεται από αργιλώδη εδάφη, οι µετρήσεις σε δύο διαφορετικά πεδία έδειξαν ότι η µείωση του νερού κατά 18% και 28% οδήγησε σε µείωση της απόδοσης κατά 10% και 18% αντίστοιχα. Ωστόσο, ακόµα και σε αυτή την περίπτωση, η παραγωγικότητα των καλλιεργειών σε νερό (kg/m3) αυξήθηκε κατά 5% σε σχέση µε την αρχική κατάσταση. Ένα άλλο ενδιαφέρον σηµείο είναι ότι τα αζωτούχα λιπάσµατα µειώθηκαν αρκετά (αν και τα λεπτοµερή αποτελέσµατα δεν είναι διαθέσιµα).
Κοστολόγηση γεωργίας ακριβείας
Η εφαρµογή της γεωργίας ακριβείας στο πεδίο έχει σηµαντικό κόστος, κυρίως λόγω του εξοπλισµού που απαιτείται να εγκατασταθεί και να λειτουργήσει. Ανάλογα µε το βαθµό αυτοµατοποίησης της διαδικασίας και το είδος του εξοπλισµού που θα επιλεχθεί, το κόστος αυτό παρουσιάζει ένα εύρος διακύµανσης. Οι πιο οικονοµικές λύσεις περιλαµβάνουν την χρήση αισθητήρων εδαφικής υγρασίας και ατµόµετρων, ενώ οι πιο ακριβές περιλαµβάνουν επίσης ψηφιακούς αισθητήρες υπέρυθρης ακτινοβολίας για τη µέτρηση της θερµοκρασίας των φυλλωµάτων, αισθητήρες εξατµισοδιαπνοής και καταγραφικά συστήµατα. Βέβαια, στο συνολικό κόστος της πρακτικής θα πρέπει κανείς να συνυπολογίσει και το κόστος της µετατροπής των υφιστάµενων δικτύων άρδευσης σε από άλλα είδη σε στάγδην, καθώς µόνο αυτό επιτρέπει την απόλυτα ελεγχόµενη άρδευση των καλλιεργειών. Τα οφέλη που µπορεί να προκύψουν για το γεωργό περιλαµβάνουν την εξοικονόµηση νερού και λιπάσµατος και, στις περισσότερες περιπτώσεις, την αύξηση της παραγωγικότητας των καλλιεργειών.
Ένα οικονοµικό σενάριο γεωργίας ακριβείας που εξετάστηκε για τη λεκάνη απορροής του ποταµού Πηνειού περιελάµβανε τις παρακάτω παρεµβάσεις:
Eγκατάσταση 1 µόνιτορ αποδόσεων (7000 ευρώ) και 16 αισθητήρων εδαφικής υγρασίας (35 ευρώ/συσκευή) ανά 1.000 στρέµµατα.
Εγκατάσταση 1 καταγραφικού δεδοµένων (200 ευρώ/συσκευή) και 1 συσκευής µέτρησης της εξατµισοδιαπνοής (350 ευρώ/συσκευή) ανα 100 στρέµµατα.
Το κόστος µιας τέτοιας επένδυσης ανέρχεται σε 18,2 ευρώ/στρ. Λαµβάνοντας υπόψη και τις αναγκαίες παρεµβάσεις για τη δηµιουργία δικτύου στάγδην άρδευσης προκύπτει ένα επιπλέον ετήσιο κόστος 65 ευρώ/στρέµµα. Άρα το τελικό κόστος της πρακτικής αυτής υπολογίζεται σε 83,2 ευρώ/στρέµµα.
Το κέρδος (ή κόστος) από την αυξηµένη (ή µειωµένη) απόδοση βαµβακιού, εκτιµάται σε 0,54 ευρώ/κιλό και το κέρδος από την µειωµένη εφαρµογή Ν που εκτιµάται σε 1,3 ευρώ/κιλό αζωτούχας λίπανσης.
Διαβάστε αναλυτικό ρεπορτάζ στην εφημερίδα Agrenda που κυκλοφόρησε το Σάββατο 31 Οκτωβρίου.
