Στις 17 Σεπτεμβρίου 1967 γράφτηκε η πιο «μαύρη» σελίδα στην ιστορία του τουρκικού ποδοσφαίρου. Συνολικά 43 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και 300 τραυματίστηκαν στη χειρότερη τραγωδία των γηπέδων της γειτονικής χώρας, στο πλαίσιο του Κάισερισπορ – Σίβασπορ, δύο ομάδων που δεν είχαν συμπληρώσει ένα χρόνο ζωής, για τη νεοσύστατη 2η τη τάξει κατηγορία του τουρκικού πρωταθλήματος.
Το άσβεστο μίσος που κυριεύει το μυαλό των κατοίκων της Καισάρειας και της Σεβάστειας μέχρι και σήμερα προκάλεσε μια ανείπωτη τραγωδία που έχει κοινά χαρακτηριστικά με τις πιο γνωστές περιπτώσεις της Ευρώπης: ένταση στην κερκίδα, ανικανότητα της αστυνομίας, επίθεση, προσπάθεια προφύλαξης, ποδοπάτημα, κλειστές θύρες, ασφυξία, θάνατο…
Το Sport-Retro.gr παρουσιάζει τα γεγονότα του «Κάισερι Ατατούρκ».
Η έχθρα Καισάρειας – Σεβάστειας
Η Τουρκία βιώνει μία βιομηχανική επανάσταση. Περίπου ένα εκατομμύριο κόσμος μετακινείται προς τα αστικά κέντρα όπως η Κωνσταντινούπολη, η Άγκυρα, η Σμύρνη, η Καισάρεια, με στόχο να βρει μία καλύτερη δουλειά και να οικοδομήσει ένα πιο φωτεινό μέλλον.
Οι μεγαλουπόλεις της χώρας δεν ήταν έτοιμες να απορροφήσουν τόσο μεγάλη μετακίνηση πληθυσμού και η εσωτερική μετανάστευση συχνά κατέληξε σε θέσεις εργασίας ανειδίκευτου εργάτη ή ακόμα και σε ανεργία, η οποία έφτανε στο 10% του συνολικού πληθυσμού.
Παρ’ όλα αυτά, τα χωριά και οι μικρότερες πόλεις άρχισαν να μαραζώνουν, χάνοντας κατοίκους σε παραγωγική ηλικία, με συνέπεια να αναπτυχθούν έριδες και προβλήματα με οικονομικό υπόβαθρο ακόμα και μεταξύ γειτονικών περιοχών.
Μία πόλη που δέσποζε στο κέντρο της Τουρκίας, στην Κεντρική Ανατολία, ήταν η Καισάρεια. Μία πόλη που τη φθονούσε ήταν η γειτονική Σεβάστεια. Δεν ήταν μόνο οι κάτοικοι που έφυγαν από την τελευταία για να δουλέψουν στην πρώτη, ήταν και το αντίθετο δρομολόγιο που αύξανε τα πάθη. Η οικονομία της Σεβάστειας ουσιαστικά βασιζόταν πάνω στα καταστήματα και στις επιχειρήσεις που είχαν ανοίξει άνθρωποι από την Καισάρεια.
Η εχθρότητα μεταξύ των δύο πόλεων είχε παρεισφρήσει και στο αθλητικό γίγνεσθαι. Δεν είναι τυχαίο ότι το 1965 σημειώθηκαν συμπλοκές μεταξύ οπαδών της Σίβας Σιουμέρσπορ και της Κάισερι Σεκέρσπορ, ενώ έναν χρόνο αργότερα, καταγράφηκαν 20 τραυματισμοί από αντίστοιχα επεισόδια σε αναμέτρηση της Κάισερι Χαβαγκιουτζιού με τη Σίβας Σιουμέρσπορ.
Η δημιουργία των συλλόγων με κρατική απόφαση
Τα μέσα της δεκαετίας του ’60 ήταν μία ιδιαίτερη περίοδος για το τουρκικό ποδόσφαιρο. Η ομοσπονδία της χώρας ζήτησε από τις περιφέρειες να συγχωνεύσουν τους κατά τόπους ερασιτεχνικούς συλλόγους σε ένα επαγγελματικό σωματείο, το οποίο θα εκπροσωπούσε τις πόλεις και θα αγωνιζόταν στη νεοσύστατη 2.Lig.
Ως αποτέλεσμα, η Κάισερισπορ (ο σύλλογος που πλέον ονομάζεται Κάισερι Ερτζίγεσπορ και αγωνίζεται στις χαμηλές κατηγορίες και όχι ο σημερινός σύλλογος Κάισερισπορ) δημιουργήθηκε από τη συγχώνευση των Ερτζίγεσπορ, Σανάγισπορ και Ορτααναντολούσπορ την 1η Ιουλίου 1966 και τοποθετήθηκε στο Beyaz Grup, στον «Λευκό Όμιλο« της 2.Lig.
Περίπου 200 χιλιόμετρα βορειοανατολικά, οι Σίβας Γκεντσλίκ, Γιόλσπορ και Κιζιλιρμάκ συγχωνεύτηκαν στις 9 Μαΐου 1967 για να δημιουργήσουν τη Σίβασπορ, την ομάδα που θα εκπροσωπούσε τη Σεβάστεια. Παρότι υπήρχαν αρκετές ενστάσεις και αντιδράσεις, εν τέλει ο σύλλογος εντάχθηκε κι αυτός στο Beyaz Grup την 1η Ιουλίου 1967.
Απόβαση 5.000 φιλάθλων της Σίβασπορ
Το πρώτο παιχνίδι μεταξύ των δύο ομάδων για το πρωτάθλημα της 2.Lig ήταν προγραμματισμένο για τις 17 Σεπτεμβρίου 1967. Ακριβώς μία εβδομάδα νωρίτερα, στις 10 του μήνα, προκλήθηκαν επεισόδια στην αναμέτρηση της Κάισερι Χαβαγκιουτζιού με τη Σίβας Ντιορτ Εβλιούλ, προϊδεάζοντας για την ατμόσφαιρα που θα είχε το ντέρμπι μεταξύ των μεγάλων ομάδων των δύο πόλεων. Κανείς δεν μπορούσε να συλλάβει αυτό που θα εκτυλισσόταν, όμως.
Όσο πλησίαζαν οι μέρες, το κλίμα μύριζε μπαρούτι. Περίπου 5.000 φίλαθλοι της Σίβασπορ πραγματοποίησαν το δίωρο ταξίδι προς την Καισάρεια, χρησιμοποιώντας τα αμάξια τους, 40 πούλμαν, 20 βαν (το κομβόι έφτανε τα 5-10 χιλιόμετρα), αλλά και το τρένο. Κατά τη διάρκεια της διαδρομής ήταν ορατά τα συνθήματα μίσους που είχαν γραφτεί στους τοίχους και στους δρόμους από τις προηγούμενες συναντήσεις ομάδων των δύο επαρχιών, αποτυπώνοντας το μίσος που υπήρχε μεταξύ των δύο αντίπαλων «στρατοπέδων».
Αρκετοί φίλοι της Σίβασπορ είχαν κάνει το ταξίδι από την προηγούμενη μέρα και προκάλεσαν επεισόδια στους δρόμους της Καισάρειας, με μικροτραυματισμούς και ζημιές, αλλά χωρίς τραγικές προεκτάσεις. Τα χειρότερα θα γίνονταν τη μέρα του αγώνα…
Γκολ, δύο νεκρά παιδιά, 38 θάνατοι
Στο «Κάισερι Ατατούρκ» ο παλμός ήταν έντονος από νωρίς το μεσημέρι. Οι φίλοι των γηπεδούχων γέμισαν τις κερκίδες, το ίδιο έκαναν και οι φίλοι των φιλοξενουμένων, με συνέπεια το παιχνίδι να το παρακολουθούν 21.000 θεατές.
Η μέρα είχε αρχίσει κι αυτή έντονα, αφού κατά την προσέλευσή τους στο γήπεδο, οι οπαδοί της Σίβασπορ ήταν υπεύθυνοι για βανδαλισμούς στην πόλη, ενώ έξι εξ αυτών συνελήφθησαν. Τέσσερις οπαδοί της ομάδας τραυματίστηκαν σε επεισόδια που σημειώθηκαν σε οίκο ανοχής της Καισάρειας. Στους αστυνομικούς ελέγχους βρέθηκαν και κατασχέθηκαν δεκάδες αντικείμενα.
Η σέντρα του αγώνα είναι προγραμματισμένη για τις 16:00 Τουρκίας. Στις 16:20 ο Κιουτσιούκ Οκτάι σημείωσε το 1-0 για την Κάισερισπορ. Σύμφωνα με μαρτυρίες, οι οπαδοί των γηπεδούχων άρχισαν να πετούν αντικείμενα στους οπαδούς των φιλοξενουμένων μετά από το γκολ.
Άλλες μαρτυρίες κάνουν λόγο για το αντίθετο και μάλιστα από τον πανικό που επικράτησε στην κερκίδα των οπαδών της Κάισερισπορ που προσπαθούσαν να προφυλαχθούν, κυκλοφόρησε η φήμη ότι δύο παιδιά έχασαν τη ζωή τους.
Το παιχνίδι είχε φτάσει στο 2ο ημίχρονο, ωστόσο ο διαιτητής αποφάσισε να το διακόψει και να στείλει τις δύο ομάδες στα αποδυτήρια, υπό τον φόβο εισβολής και στον αγωνιστικό χώρο.
Οι οπαδοί της Κάισερισπορ «αντεπιτέθηκαν» και άρχισαν να πλησιάζουν την κερκίδα των φιλοξενουμένων, κραδαίνοντας πέτρες, μαδέρια και μαχαίρια που είχαν περάσει στο γήπεδο. Υπερτερώντας αριθμητικά, σκόρπισαν τρόμο στους φιλάθλους της Σίβασπορ, οι οποίοι κατευθύνθηκαν τρέχοντας προς την έξοδο. Παρ’ όλα αυτά, οι σιδερένιες θύρες ήταν κλειστές και μπλοκαρισμένες και με αυτόν τον τρόπο συνέβη το μοιραίο.
Τριάντα οκτώ άτομα έχασαν επί τόπου τη ζωή τους από το ποδοπάτημα που σημειώθηκε, στην προσπάθεια να ξεφύγουν από την επίθεση των οπαδών της Κάισερισπορ, και ακόμα 300 τραυματίστηκαν από τις μάχες σώμα με σώμα.
Έκαψαν αυτοκίνητα, σπίτια και μαγαζιά
Όταν οι οπαδοί της Σίβασπορ κατάφεραν να βγουν από το γήπεδο, άρχισαν τους βανδαλισμούς καταστρέφοντας 60 οχήματα. Κάτοικοι της Καισάρειας που είχαν μάθει τα συμβάντα έκαναν το ίδιο, καταστρέφοντας όποιο αμάξι είχε πινακίδες της Σεβάστειας.
Στον αντίποδα, όταν τα νέα για τους δεκάδες νεκρούς έφτασαν στη Σεβάστεια, οι οδηγοί φορτηγών της πόλης επιβιβάστηκαν στα οχήματά τους με σκοπό να ταξιδέψουν στην Καισάρεια και να προκαλέσουν επεισόδια. Η αστυνομία μπλόκαρε τους δρόμους 10 χιλιόμετρα έξω από την πόλη, ώστε να μην περάσει κανείς.
Ταυτόχρονα, οι κάτοικοι άρχισαν τους βανδαλισμούς στα καταστήματα των οποίων οι ιδιοκτήτες προέρχονταν από την Καισάρεια. Ορισμένοι καταστηματάρχες άφηναν σημειώματα και ταυτότητες στις βιτρίνες για να αποδείξουν ότι δεν είναι από τη «ματωμένη πόλη« και να διασώσουν τις περιουσίες τους.
Ο υπουργός εσωτερικών, Φαρούκ Σιουλκάν, έκανε έκκληση στην υπόλοιπη κυβέρνηση να είναι αμείλικτη στην καταστολή, όμως δεν εισακούστηκε, με συνέπεια τα έκτροπα στην πόλη να συνεχιστούν για περίπου μία εβδομάδα! Εξαγριωμένοι κάτοικοι έβγαλαν στο δρόμο και έκαψαν τα κρεβάτια του ξενοδοχείου «Grand Municipality Hotel», που ανήκε σε ανθρώπους της Καισάρειας. Πάνω από δέκα καταστήματα έγιναν παρανάλωμα του πυρός έχοντας υποστεί ήδη πλιάτσικο, ενώ το ίδιο συνέβη και με τρία σπίτια που ανήκαν σε ιδιοκτήτες από την Καισάρεια.
«Αν ήξεραν, θα μας είχαν σκοτώσει»
«Τα επεισόδια στις κερκίδες άρχισαν στις 16:30 κι εμείς πήγαμε στα αποδυτήρια. Μείναμε μέχρι τις 21:00. Ακούγαμε μόνο κραυγές. Ένας αστυνομικός βρισκόταν απ’ έξω. Αν ήξεραν ότι μας φρουρούσε μόνο ένας αστυνομικός, θα μας είχαν σκοτώσει. Ήταν σκοτεινά όταν φύγαμε από το στάδιο. Μπήκαμε σε αυτοκίνητα με ζάχαρη και πήγαμε στο τοπικό εργοστάσιο επεξεργασίας. Στη συνέχεια μεταφερθήκαμε στη Σεβάστεια», θυμάται ο Γιουσούφ Ζιγιά Σεϊλέρ, ένας από τους 11 ποδοσφαιριστές της Σίβασπορ που βρισκόταν στον αγωνιστικό χώρο κατά την έναρξη του επεισοδίων.
«Ο κόσμος μας περίμενε στους δρόμους. Ένας με ρώτησε αν γνώριζα που βρισκόταν ο αδερφός του, άλλος έψαχνε τον γιο του. Από την άλλη, έμοιαζαν να μας κατηγορούν γι’ αυτό που συνέβη. Δεν βγήκαμε έξω για 2-3 μέρες. Στη συνέχεια, όλοι οι παίκτες έφυγαν από την πόλη. Υπήρχε τρομακτικό κλίμα. Επέστρεψα στην Κωνσταντινούπολη το 1970. Νομίζω η αιτία για τους θανάτους ήταν η άγνοια. Είναι κρίμα που σκοτώθηκαν τόσοι άνθρωποι».
Ο σκόρερ του τέρματος που άναψε το «φιτίλι» των επεισοδίων, ο Οκτάι, ήταν απαρηγόρητος: «Εύχομαι να είχα σπάσει το πόδι μου και να μην είχα σημειώσει αυτό το γκολ. Δεν μπόρεσα να κοιμηθώ το βράδυ. Τα μάτια μου είχαν γεμίσει δάκρυα για τους ανθρώπους στις κερκίδες που δεν βγήκαν έξω».
Πέθαναν ακόμα τρεις, συλλήψεις και παραιτήσεις
Οι τοπικές αρχές της Σεβάστειας έφτασαν σε σημείο να κάνουν έκκληση για βοήθεια από τις γειτονικές πόλεις, ώστε να ενισχύσουν την αστυνόμευση.
Έντεκα άτομα συνελήφθησαν για τα επεισόδια στη Σεβάστεια. Οι είσοδοι στις δύο πόλεις αποκλείστηκαν, ενώ τα λεωφορεία διέκοψαν τα δρομολόγια που ένωναν Καισάρεια και Σεβάστεια.
Εκπαιδευόμενοι αστυνομικοί τοποθετήθηκαν μπροστά από το δημόσιο νοσοκομείο της Καισάρειας για να αποτραπεί πιθανή επίθεση στους τραυματίες φιλάθλους της Σίβασπορ. Την ίδια στιγμή, εντός του νοσοκομείου, ακόμα τρεις φίλαθλοι άφηναν την τελευταία πνοή στο νοσοκομείο, αυξάνοντας τον τραγικό απολογισμό σε 43 νεκρούς.
Ο πρόεδρος Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ ακύρωσε προγραμματισμένο ταξίδι του στη Ρωσία κι απηύθυνε ραδιοφωνικό μήνυμα στον κόσμο για τη χειρότερη ποδοσφαιρική τραγωδία στην ιστορία της χώρας. Η αστυνομία στην Καισάρεια προέβη σε 26 συλλήψεις, 8 οπαδών της Κάισερισπορ και 18 οπαδών της Σίβασπορ. Ο τοπικός κυβερνήτης της Καισάρειας παραιτήθηκε, ενώ αντικαταστάθηκαν και οι επικεφαλής της τοπικής αστυνομίας.
Ξανάπαιξαν αντίπαλοι το 1990
Μετά από 43 θανάτους και 300 τραυματισμούς (η «Hürriyet» αρχικά έκανε λόγο για 600 τραυματίες), ο αγώνας των δύο ομάδων αναβλήθηκε και την επόμενη εβδομάδα. Υπήρξε συζήτηση ακόμα και για πλήρη ακύρωση του πρότζεκτ για την καθιέρωση της 2.Lig. Εν τέλει, οι δύο ομάδες τιμωρήθηκαν με αποκλεισμό της έδρας τους για 17 αγωνιστικές. Το 2ο ημίχρονο της αναμέτρησης διεξήχθη στην Άγκυρα το 1968, με την Κάισερισπορ να επικρατεί με αυτό το 1-0 που είχε διαμορφωθεί από τον Σεπτέμβριο του 1967.
Οι ποδοσφαιρικές αρχές απαγόρευσαν στις δύο ομάδες να αγωνιστούν μεταξύ τους για τα επόμενα πέντε χρόνια. Οι προβιβασμοί και οι υποβιβασμοί διεύρυναν αυτό το διάστημα μέχρι τη σεζόν 1990-1991, όταν συναντήθηκαν στην 3η τη τάξει κατηγορία του τουρκικού πρωταθλήματος. Οι αγώνες ήταν ειρηνικοί αυτήν τη φορά. Κανείς δεν τόλμησε να υψώσει τους τόνους…
ΠΗΓΗ: sport-retro.gr
