Ο Τούρκος Πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν όχι μόνο σπονσάρει την τρομοκρατία και τη Χαμάς στη Μέση Ανατολή για να χτυπήσει το Ισραήλ στο σπίτι του και να δημιουργήσει προβλήματα στους Παλαιστινίους και στο περιφερειακό σύστημα ασφαλείας, αλλά, ταυτοχρόνως, σχεδιάζει να βγάλει εκ νέου τον στόλο τόσο στην περιοχή του Αιγαίου και της Ρόδου όσο και στην Κύπρο κατά τη θερινή περίοδο. Αυτές είναι, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, οι προθέσεις του Τούρκου Προέδρου εάν δεν του κάνουν τα χατίρια που θέλει στην ΕΕ και στο Κυπριακό καθώς και στην ευρύτερη περιοχή.
Γιατί η ΕΕ δεν τραβά το σχοινί με τον Ερντογάν
Πώς η Άγκυρα κρατά τους εταίρους με τα χρέη της
Τελωνειακή ένωση και εκβιασμός
Συναφείς πληροφορίες αναφέρουν ότι, εάν η ΕΕ δεν προωθήσει την υπόθεση για την αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης, ή εάν επιδιώξει επιβολή των όποιων κυρώσεων επί της Τουρκίας, ο Ερντογάν θα προκαλέσει κρίση, την οποία, βεβαίως, οι Βρυξέλλες ουδόλως θα ήθελαν. Οι ίδιες διπλωματικές πηγές επισημαίνουν ότι ο Τούρκος Πρόεδρος επιμένει να χρησιμοποιεί την οικονομική κρίση προκειμένου να εκβιάσει τόσο τη Γερμανία όσο και την Ισπανία, καθώς και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, στις οποίες οφείλει αρκετά εκατομμύρια. Ποιος είναι ο εκβιασμός; Ότι με τη δική του πτώση θα επωμιστούν οι ίδιες το κόστος.
Το σχοινί των Βρυξελλών
Στις Βρυξέλλες δεν υπάρχει επί του παρόντος πρόθεση να τραβήξουν το σχοινί γύρω από τον λαιμό του Ερντογάν με την επιβολή κυρώσεων. Σχετικά με το θέμα της αναβάθμισης της Τελωνειακής Ένωσης μάλλον προσανατολίζονται προς τη διασύνδεσή της με τις προσπάθειες επίλυσης του Κυπριακού. Αληθές είναι ότι και οι Βρυξέλλες επιλέγουν μια φόρμουλα που θα τους δίνει άλλοθι για να έχουν μακριά τον Ερντογάν και την υφιστάμενη Τουρκία από την ΕΕ. Η στάση του Τούρκου Προέδρου στο Κυπριακό θα ήταν δυνατό να δώσει στη Γερμανία και στη Γαλλία ένα τέτοιο άλλοθι. Οι τελευταίες μάλιστα δηλώσεις του Ερντογάν, ότι δεν πρόκειται να αποχωρήσει ο τουρκικός στρατός από την Κύπρο, και η επιμονή του στη λύση των δύο κρατών, έχουν αξιολογηθεί από τεχνοκράτες στις Βρυξέλλες που θεωρούν μειωμένες τις πιθανότητες θετικών αποτελεσμάτων στις προσπάθειες επίλυσης του Κυπριακού.
Άλλωστε, η ΕΕ δεν θέλει να βάλει το χέρι της στη φωτιά. Γι’ αυτό και αποδέχεται την πάγια θέση, την οποίαν επί μακρόν έχει υιοθετήσει και η ίδια η Λευκωσία. Ότι δηλαδή ο κύριος ρόλος ανήκει στον ΓΓ του ΟΗΕ και ότι ο δικός της ρόλος είναι επικουρικός, παρότι η Άγκυρα, επί του παρόντος, τον εκμηδενίζει. Και για να βάλει την ΕΕ ξανά στο παιχνίδι, ακόμη και υπό καθεστώς παρατηρητή, αξιώνει όπως γίνει αποδεκτή η δική της θέση περί συνομοσπονδίας και δύο κρατών, έτσι ώστε να προκύψει παρθενογένεση, ακόμη και η αλλαγή του πρωτοκόλλου 10 επί τη βάσει του οποίου εντάχθηκε ολόκληρη η Κυπριακή Δημοκρατία ως ενιαίο κράτος και όχι ως ομοσπονδία. Θέλει δηλαδή η Άγκυρα να βγάλει την Κ. Δημοκρατία από την ΕΕ και να εντάξει το ψευδοκράτος.
Πρόκληση προβλημάτων και αιφνιδιασμών
Στο πλαίσιο των προβλημάτων, που η Τουρκία προσδοκά να δημιουργήσει, περιλαμβάνεται και η εφαρμογή του λιβυκού μνημονιακού μοντέλου για την περίπτωση της Παλαιστινιακής Αρχής με την Τουρκία. Και εδώ είναι σημαντικός για την κυπριακή Κυβέρνηση, ο αποτρεπτικός ρόλος που μπορούν να διαδραματίσουν όχι μόνο οι Ισραηλινοί ως περιφερειακή δύναμη κι ως αντίπαλο της Τουρκίας δέος, αλλά και οι ΗΠΑ, οι οποίες με τον άλφα ή βήτα τρόπο εμπλέκονται στη Μέση Ανατολή, καθώς και η ίδια η ΕΕ.
Υπό αυτές τις συνθήκες, δεν μπορεί να υπάρξει δικαιολογία αιφνιδιασμού ούτε για τη Λευκωσία ούτε για την Αθήνα. Γιατί αναφερόμαστε στο μοντέλο της Λιβύης. Διότι, στην περίπτωση της Λιβύης είχαμε διαφορά πολιτικής αντίληψης μεταξύ της Κυβέρνησης της χώρας και του Κοινοβουλίου. Κατ’ ανάλογο τρόπο ενδέχεται στην περίπτωση υπογραφής ενός μνημονίου για την ΑΟΖ μεταξύ της Παλαιστινιακής Αρχής και της Τουρκίας να υπάρξει διαφορά μεταξύ της Φατάχ, που αναγνωρίζεται ως Κυβέρνηση των Παλαιστινίων, και της Χαμάς, που θεωρείται ως τρομοκρατική οργάνωση. Εκτός και αν υποκύψει και η Φατάχ πλήρως στην Άγκυρα. Βεβαίως, το ζήτημα ενός τέτοιου μνημονίου μεταξύ Τουρκίας και Παλαιστινιακής Αρχής ενδέχεται να επηρεάσει και το Ισραήλ αλλά και την Αίγυπτο. Συνεπώς τα πράγματα για την Άγκυρα θα γίνουν δύσκολα όχι μόνο λόγω ημών αλλά και λόγω άλλων κρατών, που θα επηρεαστούν από τις δράσεις της στην περιοχή.
Οι ζαβολιές του Ερντογάν με Άραβες και Μουσουλμάνους
Είναι πάντως πρόδηλον ότι τα ανοίγματα του Ερντογάν προς τη Σαουδική Αραβία και την Αίγυπτο, εκ των πραγμάτων, δεν μπορούν να αποδώσουν, διότι και οι δύο αυτές χώρες αντιλαμβάνονται ότι ο στόχος του Τούρκου Προέδρου δεν είναι η αγαθή συνεργασία μαζί τους ή μια συνεργασία επί τη βάσει της εξυπηρέτησης αμοιβαίων συμφερόντων, αλλά η δική του επικυριαρχία ως Περιφερειακής Δύναμης επί των αραβικών και μουσουλμανικών χωρών. Έτσι η Άγκυρα θα ενισχύσει τον δικό της ρόλο με την οικονομική συνδρομή του Κατάρ, με το οποίο όχι μόνο διαθέτει άριστες σχέσεις αλλά και στρατιωτικές Βάσεις επί του εδάφους του. Βεβαίως, η αραβική και μουσουλμανική πολιτική κουλτούρα διαφέρει για πολλούς λόγους από την ευρωπαϊκή. Δεν μπορεί να υπάρχει η όποια εμπιστοσύνη και σταθερότητα στην εξωτερική πολιτική, όπως υπάρχει στις χώρες της Δύσης. Άλλωστε, ο αραβικός κόσμος είναι πολυτεμαχισμένος μεταξύ του και απόδειξη τούτου είναι ότι όχι μόνο στην υφιστάμενη σύγκρουση Ισραηλινών – Παλαιστινίων δεν επενέβη υπέρ των τελευταίων αλλά το ίδιο έπραξε και κατά το παρελθόν.
Θρησκευτικός φανατισμός
Πού στοχεύει, λοιπόν, ο Ερντογάν; Στον θρησκευτικό φανατισμό και στη δημιουργία εσωτερικών προβλημάτων εντός της Αιγύπτου, της Σαουδικής Αραβίας και άλλων κρατών, κατηγορώντας τις κυβερνήσεις τους ότι αφήνουν τους αδελφούς Παλαιστινίους στο έλεος του “ισραηλινού φασισμού”, όπως τον ονομάζει ο Ερντογάν. Ειδικώς στην περίπτωση της Αιγύπτου, η Χαμάς είναι σε θέση να δημιουργήσει προβλήματα εντός της Αιγύπτου λόγω της Μουσουλμανικής Αδελφότητας. Η προσδοκία του Τούρκου Προέδρου είναι όπως εκβιάσει το Κάιρο για την αλλαγή των αιγυπτιακών θέσεων στην περιοχή και μάλιστα σε βάρος της Κύπρου και του Ισραήλ, χρησιμοποιώντας πιέσεις που θα ήταν δυνατό να προέλθουν από τη Μουσουλμανική Αδελφότητα. Ο Ερντογάν διαγιγνώσκει ότι με τις ευλογίες των Αμερικανών δημιουργείται στην περιοχή ένα υποσύστημα ασφαλείας με κοινούς δρώντες το Ισραήλ και την Αίγυπτο, που θα λειτουργήσει ανταγωνιστικά και εξισορροπητικά στον δικό του δεσποτισμό. Είχαμε ήδη τονίσει εδώ και μέρες ότι στόχος του Τούρκου Προέδρου είναι η ανατροπή των νόμιμων τετελεσμένων που έχουν δημιουργηθεί στην περιοχή μας στα θέματα της ενέργειας και στον καθορισμό των ΑΟΖ μεταξύ Κύπρου, Ισραήλ και Αιγύπτου. Απόδειξη τούτου αποτελεί η πρόθεσή του για ένα νέο μνημόνιο με τους Παλαιστινίους. Γεγονός που αποδεικνύει και κάτι άλλο. Ότι θέλει να τους χρησιμοποιήσει ως εργαλείο εναντίον και της Κύπρου και του Ισραήλ και της Αιγύπτου. Έχουμε υποδείξει προς την κυπριακή και ελληνική Κυβέρνηση ότι ειδικώς μέσω της Ιορδανίας αλλά και απευθείας διά των διπλωματικών μας αποστολών θα έπρεπε να υποδειχθούν όλα αυτά προς τους Παλαιστινίους, με τους οποίους διαθέτουμε παραδοσιακές φιλικές σχέσεις. Μάλιστα, τους έχουμε στηρίξει ουκ ολίγες φορές, πληρώνοντας κόστος σε αρκετές περιπτώσεις. Αυτή η καλή σχέση μαζί με τους Παλαιστινίους δεν μας αφαιρεί το δικαίωμα να έχουμε άριστες σχέσεις και με το Ισραήλ. Άλλωστε και η ίδια η Άγκυρα διατηρεί αρκετά καλές έως άριστες εμπορικές και άλλες σχέσεις με το Ισραήλ.
Πέντε επιλογές
Ένεκα της τουρκικής πρόθεσης για μνημόνιο Τουρκίας – Παλαιστινίων θα πρέπει να εμβαθύνουμε και να ενισχύσουμε τις σχέσεις μας και με το Ισραήλ και με την Αίγυπτο και τη Σαουδική Αραβία, καθώς και με την Ιορδανία, εξηγώντας στους Παλαιστινίους ότι δεν θα πρέπει να είναι αντικείμενο εκμετάλλευσης από την Άγκυρα και εργαλείο αποσταθεροποίησης της περιοχής.
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας και ο Υπουργός Εξωτερικών θα πρέπει να προβούν στις ανάλογες ενέργειες: 1. Καμία αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης Τουρκίας – ΕΕ δεν μπορεί να συμβεί εφόσον η Άγκυρα δεν αποσύρει τις θέσεις της περί της λύσης των δύο κρατών. 2. Άμεση ενεργοποίηση των κυρώσεων σε βάρος της Άγκυρας σε περίπτωση που προχωρήσει σε θερμό καλοκαίρι και κρίσεις ή/και στην υπογραφή μνημονίου με την Παλαιστινιακή Αρχή, η οποία βεβαίως θα πρέπει να γνωρίζει ότι θα πληρώσει ανάλογο τίμημα μέσω της ΕΕ. 3. Περαιτέρω ενίσχυση των σχέσεων της Κύπρου με τη Γαλλία, διότι πλέον γίνεται αντιληπτό ότι αυτή είναι η μία εκ των δύο ηγέτιδων χωρών της ΕΕ. Η άλλη είναι η Γερμανία, που ανέλαβε ενισχυμένο διπλωματικό και γεωπολιτικό ρόλο στην περιοχή μας λόγω συμφερόντων, τα οποία διαθέτει μαζί μας και με τον Λίβανο, και αφορούν ενεργειακά και άλλα ζητήματα. Το δέσιμο των συμφερόντων μας με τη Γαλλία μπορεί να λειτουργήσει εξισορροπητικά σε ό,τι αφορά τις σχέσεις της Γερμανίας με την Τουρκία, προς δικό μας όφελος. Ταυτοχρόνως, στα ενεργειακά θέματα θα πρέπει να εξευρεθούν τρόποι προκειμένου να υπάρξει και εμπλοκή γερμανικών συμφερόντων, που θα ενισχύουν τους δεσμούς μας με το Βερολίνο. 4. Περαιτέρω ενίσχυση και εμβάθυνση των σχέσεων της Κύπρου με το Ισραήλ, την Αίγυπτο, τη Σαουδική Αραβία και άλλες χώρες που αντιλαμβάνονται τον δεσποτικό χαρακτήρα της Τουρκίας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι εγκαταλείπουμε τις φιλικές μας σχέσεις με τους Παλαιστινίους. Εκτός και αν οι ίδιοι αποφασίσουν ότι θα εντάξουν εαυτούς σε εχθρικό στρατόπεδο. 5. Συνδρομή της Κύπρου μέσω της Γαλλίας και της Ιορδανίας, καθώς και μέσω άλλων χωρών, στις προσπάθειες κατάπαυσης του πυρός μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων. Μια τέτοια πρακτική θα αυξήσει την αξιοπιστία μας έναντι και των δύο. Και βεβαίως θα αυξήσει τις πιθανότητες αποτροπής της υπογραφής μνημονίου μεταξύ Τουρκίας και Παλαιστινιακής Αρχής.
Η ψευδαίσθηση
Η μεγαλύτερη ψευδαίσθηση και αποτυχία είναι να πιστεύει κάποιος ότι η Τουρκία θα αλλάξει πολιτική και ότι υπάρχει η παραμικρή πιθανότητα να επιτύχει μία νέα Πενταμερής, χωρίς να υποκύψουμε στη λογική των δύο κρατών κυρίως όπως την αντιλαμβάνονται οι Βρετανοί στο πλαίσιο μιας Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας. Τα ανωτέρω δεν αποτελούν τίποτε λιγότερο, τίποτε περισσότερο από πυλώνες μιας νέας στρατηγικής, που μπορούν να βγάλουν την Κύπρο από τα υφιστάμενα αδιέξοδα. Δεν ζητείται μόνο ελπίς, αλλά και ηγεσία.
*Δρ των Διεθνών Σχέσεων
Σημερινή
