Ο Άγιος Νεομάρτυς Αλέξανδρος ο δερβίσης (26 Μαΐου 1794)
Το μήνυμα του Χριστού προς την εκκλησία στην Σμύρνη (όπου μαρτύρησε ο άγιος Αλέξανδρος) (Αποκάλυψις Ιωάννου Β’ 8-11). Μικρογραφία από (ορθόδοξο) ισπανικό χειρόγραφο του 10ου αιώνα περίπου.
Ο Άγιος Νεομάρτυς Αλέξανδρος καταγόταν από τη Θεσσαλονίκη. Ήταν ένα όμορφο αγόρι που δεν μπορούσε να περάσει απαρατήρητο από τους Τούρκους, οι οποίοι , εκτός από κορίτσια, έπαιρναν και αγόρια στα χαρέμια τους. Μάλιστα κάποιος Τούρκος τον είχε εντοπίσει και κινδύνευε. Οι γονείς του αναγκάστηκαν να τον φυγαδεύσουν στη Σμύρνη.
Δυστυχώς όμως έφυγε από τη Σκύλα και έπεσε στη Χάρυβδη. Εκεί στη Σμύρνη , δεν ξέρουμε με ποιο τρόπο, εξισλαμίστηκε και μάλιστα έγινε δερβίσης, δηλαδή άγαμος μουσουλμάνος κληρικός. Μετά από λίγο καιρό έφυγε από τη Σμύρνη και περιπλανήθηκε σαν δερβίσης σε διάφορες χώρες και πόλεις, . Έφτασε μάλιστα και ως τη Μέκκα.
Φαίνεται όμως πως αισθανόταν ζωντανό τον έλεγχο της αγίας συνείδησης και μέσα του σχηματιζόταν σιγά – σιγά ο πόθος να εξαλείψει με το αίμα του την ανομία του.
Σοβαρός και σεμνός , υποκρινόταν κάποιες φορές πως είναι σαλός και μιλούσε στους Τούρκους με πολλή αυστηρότητα και τους ήλεγχε για τις παρανομίες, τις αδικίες και την καταπίεση του φτωχού ραγιά. Στην Αίγυπτο κάποτε εξαιτίας αυτής της συμπεριφοράς του κινδύνευσε να φονευθεί. Κάποιοι ,λόγω της συναναστροφής του με χριστιανούς και από κάποιους αινιγματικούς λόγους του , υποψιάζονταν πως είναι Χριστιανός. Προσπαθούσε με τον τρόπο του και το παράδειγμά του να διδάξει τους Τούρκους σωφροσύνη, δικαιοσύνη, φιλανθρωπία και κάθε αρετή. Δεν επιβάρυνε κανένα , δε ζητούσε χρήματα , όπως έκαναν άλλοι δερβίσηδες, αλλά εργαζόταν. Απ’ ότι φαίνεται ζούσε ως κρυπτοχριστιανός και σίγουρα θα είχε κάποιο πνευματικό, για τον οποίο πολλοί ερεύνησαν αλλά δεν κατόρθωσαν να μάθουν κάτι. Έζησε με αυτόν τον τρόπο δεκαοκτώ χρόνια. Τελικά περνώντας από τη Χίο στη Σμύρνη ένιωσε μέσα του την χάρη του Θεού, που του φανέρωνε ότι έφθασε η ώρα να ομολογήσει φανερά την πίστη του.
Ήταν λίγο πριν την Πεντηκοστή. Οπλισμένος με την δύναμη του τιμίου σταυρού παρουσιάστηκε στον Τούρκο δικαστή και με θάρρος του είπε :
Εγώ κάποτε, δικαστά , ήμουν Χριστιανός και από ανοησία μου αρνήθηκα την πίστη μου και έγινα Τούρκος. Ύστερα κατάλαβα πως η πρώτη πίστη μου ήταν φως και το έχασα, η δική σας είναι σκοτάδι , εξάλλου τη γνώρισα. Γι’ αυτό λοιπόν ήρθα σήμερα μπροστά σας , να ομολογήσω ότι έσφαλα , διότι αρνήθηκα το φως και δέχθηκα το σκοτάδι. Χριστιανός γεννήθηκα , Χριστιανός θέλω να πεθάνω. Άκουσες την απόφασή μου, κάνε μου ό,τι θέλεις , είμαι έτοιμος να πάθω κάθε βασανιστήριο και να χύσω και το αίμα μου για την αγάπη του Χριστού μου, τον οποίο κακώς αρνήθηκα.
Ο δικαστής και όλοι οι παριστάμενοι κατεπλάγησαν βλέποντας έτσι ξαφνικά ένα δερβίση από τη μια να ομολογεί πως είναι χριστιανός και από την άλλη να απορρίπτει το Ισλάμ. Όταν συνήλθαν από την έκπληξή τους του απάντησαν :
Τι είν’ αυτά που λες ; Τρελάθηκες, εσύ δερβίσης να ντροπιάζεις την πίστη σου και τον εαυτό σου ;
Πολύ σωστά λέτε , τους απάντησε ο άγιος, πράγματι είχα τρελαθεί και τώρα ήρθα στα συγκαλά μου. Όλη σας τη θρησκεία την μελέτησα και κατάλαβα πως είναι ψεύτικη και μυσαρή.
Οι παριστάμενοι Τούρκοι οργίστηκαν και θεωρώντας πως είναι μεθυσμένος τον έκλεισαν στη φυλακή μέχρι την άλλη ημέρα, για να του περάσει η μέθη. Στο μεταξύ το γεγονός μαθεύτηκε και συγκεντρώθηκαν στου μουλά., την άλλη μέρα , περισσότεροι Τούρκοι .
Τον έφεραν λοιπόν μπροστά τους , όπου για δεύτερη φορά ομολόγησε τον Χριστό και καταφρόνησε το Ισλάμ.
Άρχισαν τότε τις κολακείες και τα ταξίματα αλλά και τις απειλές και το θάνατο , τα οποία ο άγιος καταφρόνησε.
Την Παρασκευή προ της Πεντηκοστής τον έβγαλαν από τη φυλακή και τον οδήγησαν μπροστά στον κριτή πάλι, όπου είχαν συγκεντρωθεί όλοι οι σπουδαίοι του τόπου , όπως συνήθιζαν κάθε Παρασκευή , ως ημέρα γιορτής και αργίας για τους μουσουλμάνους αλλά και λόγω του γεγονότος της ομολογίας του μάρτυρος . Για τρίτη φορά ο άγιος ομολόγησε μπροστά τους τον Τριαδικό Θεό και τη θεότητα του Χριστού κάνοντας μάλιστα το σημείο του σταυρού. Τότε , χωρίς αναβολή, ο κριτής έδωσε την απόφαση για θανατική καταδίκη με αποκεφαλισμό.
Με δεμένα τα χέρια τον οδηγούσαν στο συνηθισμένο τόπο εκτελέσεων. Σ’ όλη τη διαδρομή ιμάμηδες και χοτζάδες δεν έπαυαν να τον συμβουλεύουν. Εκείνος ούτε καν που άκουγε τα ψυχόλεθρα λόγια τους, προσηλωμένος στον Χριστό, μόνο έλεγε : Χριστιανός είμαι και Χριστιανός ν’ αποθάνω.
Όταν έφτασαν στον τόπο της εκτέλεσης ο δήμιος έβγαλε το σπαθί και το έδειχνε στον μάρτυρα γυμνό, αστραφτερό και κοφτερό , για να τον φοβίσει. Ο άγιος όμως το κοίταξε χωρίς κατάπληξη και φόβο. Παρακολουθούσαν το γεγονός πλήθη ανθρώπων, Ρωμιοί, Φράγκοι, Αρμένηδες και Τούρκοι. Ένας Φράγκος μάλιστα ορκίστηκε πως ποτέ δεν είδε άνθρωπο με τόση σταθερότητα. Ο δήμιος διέταξε τον μάρτυρα να γονατίσει.
Τότε έφτασε διαταγή από τον Μουλά να περιμένουν να έρθει κι ο γιος του Μουλά να δει την εκτέλεση.
Περίμεναν μια ώρα. Ο άγιος γονατιστός, με σκυμμένη την κεφαλή, βλέποντας μόνο μπροστά, προσευχόμενος και νοερά και με τα χείλη του. Οι Χριστιανοί αγωνιούσαν αναλογιζόμενοι την αδυναμία της ανθρώπινης φύσης.
Τελικά ολοκληρώθηκε το μαρτύριο του αγίου νεομάρτυρος Αλεξάνδρου, υψώνοντας την αγία πίστη του Χριστού , χαροποιώντας τους Αγγέλους και καταισχύνοντας τους δαίμονες.