Βιώματα και εκτιμήσεις του παλαίμαχου δημοσιογράφου, συγγραφέα και ιδρυτικού στελέχους του ΔΗΚΟ Χάρη Κυριακίδη
Παλαίμαχος δημοσιογράφος και ιδρυτικό στέλεχος του ΔΗΚΟ και στενός συνεργάτης του Σπύρου Κυπριανού, ο Χάρης Κυριακίδης είχε την τιμή ή την κατάρα να ζήσει το Κυπριακό κάπου μεταξύ προσκηνίου και παρασκηνίου. Πολυγραφότατος, συνέγραψε πολλά βιβλία τα οποία συνδυάζουν ιστορικά τεκμήρια μαζί με τα προσωπικά του βιώματα, που περιλαμβάνουν μυθιστορηματικές συναντήσεις με ξένους πρέσβεις, στρατιωτικούς ακολούθους και μυστικούς πράκτορες. Διαπίστωσε το πώς διάφορες δυνάμεις έχουν συμφέρον από τη χειραγώγηση και την εκμετάλλευση του μικροπολιτικού παιχνιδιού του τόπου μας. Το τελευταίο του βιβλίο «Ες γην εναλίαν, αιωνίως αποικίαν» επανεκδόθηκε το 2017 και περιέχει σωρεία τέτοιων μαρτυριών.
Σε μια πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξή του, μας διηγήθηκε μερικές από τις εμπειρίες του, ιδωμένες υπό το φως των εξελίξεων στο εθνικό μας ζήτημα μετά την κατάρρευση των συνομιλιών στο Crans Montana. Επίσης, μας έδωσε τις εκτιμήσεις του για το πώς διαμορφώνεται η περιφερειακή τάξη πραγμάτων και τις ευκαιρίες που ανοίγονται για τον Κυπριακό Ελληνισμό.
Βρετανία, Τουρκία & Ομοσπονδία
Ο κ. Κυριακίδης είπε πως όλοι οι Προέδροι είχαν διαπραγματευτεί στη βάση της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας (ΔΔΟ), αλλά κανένας στο τέλος δεν κατάφερε να το επιλύσει, ακριβώς διότι η Τουρκία δεν είχε ποτέ ως τελικό στόχο της τη δημιουργία συνθηκών σταθερής ειρήνης στην Κύπρο, αλλά τον πλήρη έλεγχο του νησιού. Συνδρομή σε αυτήν της την προσπάθεια είχε η Βρετανία, που δεν ήθελε με κανέναν τρόπο να χάσει την επιρροή της στο νησί, γι’ αυτό και εξέθρεψε και διατηρεί μέχρι σήμερα μηχανισμούς άσκησης πολιτικού ελέγχου.
Ερωτώμενος για τη στάση των Βρετανών έναντι των Ελλήνων του νησιού, ο κ. Κυριακίδης εκτιμά ότι αυτοί ποτέ δεν αναγνώρισαν στους Κυπρίους την ελληνικότητά τους, όπως την αναγνώριζαν στους Ελλαδίτες, για τον λόγο ότι η Κύπρος ήταν αποικία τους και δεν μπορούσαν να δεχθούν ότι οι ιθαγενείς είχαν ατόφιο ελληνικό πολιτισμό και συνεπώς άλλους εθνικούς πόθους και προσδοκίες.
Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος είχε αποδεχθεί ως βάση των συνομιλιών τις λεγόμενες Συμφωνίες Υψηλού Επιπέδου του 1977, αλλά κήρυξε απογοητευμένος τον μακροχρόνιο αγώνα μετά την άρνηση του Rauf Denktaş. Στον Σπύρο Κυπριανού πιστώνει τη βελτίωση της διαπραγματευτικής βάσης και της εξουδετέρωσης ουσιαστικά της φιλοσοφίας της διζωνικότητας με την επιτυχή ένταξη του παράγοντα των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Η τότε Πρωθυπουργός της Βρετανίας, Margaret Thatcher, θεωρούσε πως με τον Σπύρο Κυπριανού στη Προεδρία δεν μπορούσε να λυθεί το Κυπριακό όπως θα ήθελαν, γι’ αυτό και καλωσόρισαν την αντικατάστασή του από τον Γιώργο Βασιλείου. Τελικά, όμως, και αυτός, παρά την αφελή, κατά τον κ. Κυριακίδη, προσέγγισή του «λύση χθες», όχι μόνο δεν κατάφερε να λύσει το Κυπριακό, αλλά το χειροτέρεψε με την επαναφορά της ΔΔΟ ως βάσης λύσης. Ο Γλαύκος Κληρίδης στην πρώτη του πενταετία, με τη στήριξη του Βάσου Λυσσαρίδη και του Σπύρου Κυπριανού, ακολούθησε μια διεκδικητική πολιτική, αλλά στη δεύτερή του θητεία, μέσα από τη σύμπραξή του με τον Γιώργο Βασιλείου και τον Μιχάλη Παπαπέτρου, την αναίρεσε, ανοίγοντας τον δρόμο προς το Σχέδιο Ανάν.
«Ψιθυριστές του Στέμματος»
Ερωτώμενος, γιατί κάθε φορά που ο εκάστοτε Πρόεδρος δεν λύνει το Κυπριακό, λόγω της τουρκικής και της τουρκοκυπριακής αδιαλλαξίας, αυτοί που τον στήριζαν κατά τις διαπραγματεύσεις γυρίζουν εναντίον του, όπως γίνεται και τώρα με τον Πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη, κάτι που στηλίτευσε πρόσφατα και ο πρώην ΥΠΕΞ της Ελλάδας, Νίκος Κοτζιάς, ο κ. Κυριακίδης ανέφερε πως υπάρχει μια κρίσιμη μάζα «opinion leaders» μέσα στον κυπριακό πληθυσμό, οι οποίοι ασκούν μονίμως πίεση για περισσότερες παραχωρήσεις. Σχετικά με τη δομή της, η τοποθέτησή του είναι άκρως αποκαλυπτική:
«Υπάρχει αυτό που λέω “οι ψιθυριστές του Στέμματος”, οι οποίοι ελέγχονται από τη βρετανική Υπάτη Αρμοστεία. Οι εκάστοτε Αρμοστές αναλαμβάνουν ένα καθήκον, να πλησιάζουν πολιτικούς, δημοσιογράφους, opinion leaders της οικονομίας, επιχειρηματίες, άρχοντες της τοπικής αυτοδιοίκησης, να κάνουν δεξιώσεις μέσα στα σπίτια στα οποία καλούν και άλλο κόσμο, τον οποίο θέλουν να εντάξουν και, με το κύρος που δίνει η συνάντηση του Αρμοστή, να περνούν μια πολιτική. Ορισμένοι αφελώς την δέχονται, διότι είναι και πολιτικά αναλφάβητοι, δεν έχουν αναλύσει το Κυπριακό. Οπότε περνά. Οι Άγγλοι έστησαν τα δίκτυα των ψιθυριστών κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο με σκοπό να αποφύγουν την αποδοχή των Γερμανών από τον κυπριακό λαό, πράγμα που επιβεβαιώνει και η Φανούλα Αργυρού στα βιβλία της. Εάν διέθεταν 10 τότε, σήμερα πρέπει να διαθέτουν τουλάχιστον 10.000 οι οποίοι επηρεάζονται από την Υπάτη Αρμοστεία και κρίνουν σχεδόν πάντοτε και τις προεδρικές εκλογές. Να σημειώσω ότι τον Βρετανό Ύπατο Αρμοστή τον κατήγγειλε και ο Κυπριανού, σε αντίθεση με τον Βασιλείου, ότι γυρίζει πέρα-δώθε και κάνει προπαγάνδα υπέρ του Βασιλείου».
Διευκρινίζοντας, ο κ. Κυριακίδης αναφέρει πως όσοι συμμετέχουν στη διασπορά της προπαγάνδας δεν το κάνουν συνειδητά, με την εξαίρεση των «πυρήνων», και οι υπόλοιποι είναι μέρος μιας «πυραμίδας». Η «στρατολόγηση» γίνεται μέσα από τις κοινωνικές συναναστροφές, τις δεξιώσεις κ.λπ. Για παράδειγμα, είπε, ένας επιχειρηματίας που έχει 200 υπαλλήλους, μπορεί να περάσει αυτήν τη γραμμή, εφόσον την υιοθετήσει, με επιρροή σε όσους είναι εξαρτώμενοι από αυτόν. «Συνήθως είναι άτομα που τυγχάνουν σεβασμού και εκτίμησης στον περίγυρό τους και έτσι η θέση τους εισακούεται», εξήγησε.
Γιατί δεν αναγνωρίζει η Βρετανία το ψευδοκράτος;
Στο αντεπιχείρημα, «εάν οι Βρετανοί θέλουν να αποδεχθούμε μια λύση που συμφέρει την Τουρκία, γιατί δεν έρχεται η ίδια η βρετανική διπλωματία να αναγνωρίσει το ψευδοκράτος;», ο κ. Κυριακίδης ανέφερε:
«Απλούστατα, εάν μείνει έστω και ένας ρότσος έξω από τη Λεμεσό αμιγώς ελληνικός, δεν το θέλουν οι Άγγλοι. Θέλουν την λύση της ΔΔΟ, που θα τους επιτρέπει να παίζουν τον ισορροπιστή και να έχουν πάντοτε τον έλεγχο της Κύπρου».
Πάμε για δύο κράτη;
Ο Χάρης Κυριακίδης θεωρεί πως «δεν υπάρχει ούτε μια στο εκατομμύριο» να δεχθούν οι Βρετανοί την πρόταση Ersin Tatar για «δύο κράτη»: «Απλώς οι Τούρκοι τι σκέφτονται; Αφού θα φύγουμε από την ΔΔΟ, που εξασφαλίζει τον έλεγχο ολόκληρης της Κύπρου από την Τουρκία, να ρίξουμε μια προχωρημένη θέση για να επιστρέψουν στην ΔΔΟ και να την τσιμεντώσουν και να επιτρέπουν και στη Βρετανία να παίζει τον ρόλο του εξισορροπιστή. Και οι δύο εκφοβίζουν λαό και ηγεσία πως θα πάμε σε δύο κράτη, οπότε πρέπει να δεχθούμε τη διζωνική». Οι λόγοι που Βρετανία και Τουρκία δεν θέλουν «δύο κράτη» είναι διότι ένα αδέσμευτο ελληνοκυπριακό κράτος στον νότο θα παραμείνει μια πηγή ανασφάλειας για την Τουρκία, πράγμα που δεν θέλει. Από την άλλη, η Βρετανία θέλει να διατηρήσει ψήγματα ελέγχου στο ενιαίο κράτος, γι’ αυτό και έγινε δεκτή η ένταξη ολόκληρης της Κύπρου στην ΕΕ, με τα κατεχόμενα να θεωρούνται έδαφος της Κυπριακής Δημοκρατίας όπου δεν ασκεί έλεγχο. «Αυτό σημαίνει ότι κάπου βλέπουν την Κύπρο σαν ενιαίο σύνολο», υπογράμμισε.
Γαλλία & κατάργηση εγγυήσεων
Εκτιμά ότι ο Πρόεδρος Αναστασιάδης δεν πρόκειται να δεχθεί εγγυήσεις, όσο και αν πιέσουν εκ νέου οι «ψιθυριστές» των τουρκικών θέσεων και του κατευνασμού και θεωρεί πως και ο ΓΓ του ΟΗΕ António Guterres φαίνεται να υιοθετεί τη θέση κατάργησης των εγγυήσεων. Έτσι, θα επανέλθουμε στη «θέση Κυπριανού» και του U Thant για τις συνομιλίες 1967-72, υπό το φως και της έκθεσης του Galo Plaza του 1965, πως οι ομοσπονδιακές θέσεις των Τούρκων είναι διχοτομικές και πως πρώτα πρέπει να λυθούν οι εξωτερικές πτυχές του Κυπριακού και ύστερα να πάμε σε διαπραγματεύσεις για τα εσωτερικά ζητήματα, που είναι παρωνυχίδα και δεν ενδιαφέρουν την Τουρκία.
Όπως του είχε πει ο Σπ. Κυπριανού, «είχε παρασκηνιακά συμφωνηθεί τότε, στις διακοινοτικές πριν από την εισβολή, να γίνει μια επιτροπή από το Συμβούλιο Ασφαλείας με προεδρία της Γαλλίας ως μη-άμεσα αναμεμειγμένη στο Κυπριακό, η οποία θα έλυνε τις εξωτερικές πτυχές του Κυπριακού, δηλαδή η κατάργηση των εγγυήσεων, η αποστρατιωτικοποίηση και, μετά, αφού λυθούν οι διεθνείς πτυχές, να παραπέμψουν το Κυπριακό για τις συνταγματικές», ανέφερε. Ο λόγος που προτάθηκε η Γαλλία ήταν διότι δεν ήταν αναμεμειγμένη στο Κυπριακό, όπως η Βρετανία, η Τουρκία και η Ελλάδα. Παρά το ότι ο Γλαύκος Κληρίδης ύστερα υιοθέτησε τον μύθο των «χαμένων ευκαιριών», μετά την τότε αποτυχία τον είχε ο ίδιος καταγράψει σε δηλώσεις όπου σε μια έκφραση ειλικρίνειας απέδωσε το ναυάγιο στην τουρκική πλευρά.
Η νέα «Ναυμαχία του Ναυαρίνου»
Η αλαζονεία της Τουρκίας του Tayyip Erdoğan ίσως στο τέλος αναγκάσει και τη Βρετανία, όπως και άλλες χώρες που είναι φίλα προσκείμενες προς αυτήν, όπως η Γερμανία, να αναθεωρήσουν τη θέση τους, όπως έγινε και στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ο κ. Κυριακίδης, με βάση το διαμορφούμενο σκηνικό, προέβη και σε μια τολμηρή τοποθέτηση: «Η εκτίμησή μου σήμερα είναι ότι η στάση της Τουρκίας και το μάζεμα των διαφόρων στόλων, της Αμερικής, της Ρωσίας, της Γαλλίας θα μας φέρουν στο σημείο να επαναληφθεί για τον Ελληνισμό μια αντίστοιχη Ναυμαχία με αυτήν του Ναυαρίνου. Και αυτό, διότι τη βάση των συνομιλιών που συμφέρει στη Βρετανία και την Τουρκία την εχθρεύονται οι άλλες χώρες που είναι αντίπαλοι της Τουρκίας, κυρίως το Ισραήλ».
Απελευθέρωση & Τουρκοκύπριοι
Για την προοπτική της ανάκτησης των κατεχομένων, ο κ. Κυριακίδης είπε: «Η απελευθέρωση της Κύπρου είναι δύο μέρες υπόθεση. Αυτό μου το είπε ο διευθυντής της εταιρείας των πυραύλων S-300 που θα εγκαθίσταντο στην Κύπρο τότε, ήταν στην Πρεσβεία της Ρωσίας εδώ και τον γνώρισα μέσω του κόμματος. Μου λέει, σε δύο μέρες μπορεί να ελευθερωθεί η Κύπρος, με τους S-300. Διότι μπλοκάρεις το σύστημά τους. Όχι μόνο μπορούμε να σας τους φέρουμε μυστικά και να σας τους στήσουμε, αλλά η Κύπρος μπορεί να ελευθερωθεί σε δύο μέρες. Αν ήταν δύσκολο εγχείρημα η απόβαση στο νησί και χρειάστηκε η προδοσία και να μας δέσουν τα χέρια οι Αγγλοαμερικανοί για να την πιάσουν, σήμερα, όπως είναι, με την αμυντική θωράκιση τη δική μας και με μια αεροπορική κάλυψη ομοίως απελευθερώνεις τα κατεχόμενα. Και αυτό γιατί έχεις και έναν άλλο παράγοντα υπέρ σήμερα. Οι Τουρκοκύπριοι είναι δυσαρεστημένοι από τους εποίκους. Ποτέ δεν έσμιξαν οι κοινωνίες τους».
Θεωρεί πως ένα από τα μεγαλύτερα λάθη της ελληνικής πολιτικής ήταν η υποτίμηση των Τουρκοκυπρίων. Πιστεύει ότι αυτό επέτρεψε την «τουρκοποίηση των μουσουλμάνων της Κύπρου, διαχρονικά ήταν μια πολιτική των Άγγλων, η οποία πέρασε μέσα από εμάς». Δυστυχώς, δεν δώσαμε από νωρίς το μήνυμα στους Τουρκοκυπρίους, που ήταν ενάντια στο κατοχικό καθεστώς, ότι τους θεωρούμε πολίτες και ως μέρος της κοινωνίας. Δεν προβλέψαμε να τους κάνουμε εγκαίρως συμμάχους μας: «Αλλά, ούτε καφέ δεν πίναμε με όσους αντιδρούσαν στον Ντενκτάς», ανέφερε.
Παράγοντας Ισραήλ
Καταλήγοντας, ο κ. Κυριακίδης θεωρεί πως το Κυπριακό δεν μπορεί να λυθεί, αν δεν λυθεί το ευρύτερο Μεσανατολικό που το επηρεάζει στη διαμόρφωση νέων περιφερειακών καταστάσεων. Για τον παράγοντα Ισραήλ, αναφέρει πως «στο παρελθόν υπήρχε μια αντιπαλότητα, αλλά γιατί; Μεταξύ άλλων, οι Άγγλοι μάς καθόριζαν τους φίλους μας και τους εχθρούς μας, το οποίο το έκαναν με υστεροβουλία. Η δημιουργία του Κράτους του Ισραήλ ήταν ένα γεγονός και αποτέλεσμα διεθνών συμφωνιών. Οι εξτρεμιστές από την πλευρά των Αράβων και χρησιμοποιώντας τους Παλαιστινίους αμφισβητούσαν την κυριαρχία του Ισραήλ ουσιαστικά και ότι έκανε εποικισμό κ.λπ., ήταν, ουσιαστικά, μέσα στο σχέδιο. Αφού του έδωσες τούτη τη χώρα για να ζήσει. Ε, σήμερα, βλέπεις σιγά-σιγά ο κίνδυνος εξάλειψης του Κράτους του Ισραήλ να εκλείπει από τον κίνδυνο των Αράβων και με τη συμμαχία που κάνει με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Μπαχρέιν και το Σουδάν, με την Αίγυπτο και την Ιορδανία παλαιότερα. Και επίσης η επιρροή του εβραϊκού λόμπι στις ΗΠΑ ευνοεί την ενίσχυση της συμμαχίας του Ισραήλ σε αυτήν τη φάση. Εμάς, διαχρονικά, μας μεγάλωσαν με την έννοια του εχθρού. Η Ελλάδα αναγνώρισε το Κράτος του Ισραήλ με τον Αντώνη Σαμαρά το 1990. Αυτό βεβαίως το ερμηνεύουν διαφορετικά διάφοροι άλλοι με τον ρόλο των Εβραίων κ.λπ. Μπορεί διαχρονικά να υπάρχει μια σύγκρουση αυτών των δύο κόσμων, του Ελληνισμού και του Εβραϊσμού, σε φιλοσοφικό επίπεδο. Το οποίο μετουσιωνόταν σε πραγματική πολιτική, διότι έρχονταν και τα συμφέροντα της χώρας. Αυτό νομίζω ότι έχει εξαλειφθεί σε μεγάλο βαθμό, δηλαδή δεν έχει συμφέρον το Ισραήλ να ελέγχει την πολιτική της Ελλάδας και της Κύπρου για την ύπαρξή του. Αν έχεις φιλικές σχέσεις, θα είναι σεβαστές. Αυτή η προσέγγιση που γίνεται τώρα με το Ισραήλ είναι προς το συμφέρον μας».
Το Ισραήλ μπορεί μάλιστα να αποτελέσει για την Κύπρο όχι μόνον επιτυχημένο παράδειγμα στρατιωτικής οργάνωσης και αντιαεροπορικής άμυνας, αλλά και σε μεγάλο βαθμό στον τομέα της τεχνολογίας και της γεωργίας. Σε διακρατικό επίπεδο, επισήμανε, δεν δώσαμε αρκετή σημασία στην ανάπτυξη αυτών των σχέσεων, που είναι πολύ σημαντική.
*Αστυνομικές Σπουδές, Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου
Σημερινή
