Ζήτημα χρόνου είναι να συρθούν οι Ρωσία και η Τουρκία σε έναν μεταξύ τους
πόλεμο, με αφορμή τις συγκρούσεις ανάμεσα στην Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν,
που μαίνονται για τρίτη ημέρα, όπως αναφέρει με άρθρο του ο πρώην ναύαρχος των
ΗΠΑ, Τζέιμς Σταυρίδης.
Οι ψυχρές σχέσεις μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν ξαφνικά πήραν φωτιά.
Ωστόσο, το γεγονός αυτό καθαυτό, που μπορεί να φαίνεται σε πολλούς Δυτικούς
μια μικρή σύγκρουση σε μια απομακρυσμένη γωνιά του κόσμου, έχει, στην
πραγματικότητα, σημαντικές επιπτώσεις στην ασφάλεια της ευρύτερης περιοχής του
Καυκάσου, στις αγορές ενέργειας και στις φιλοδοξίες δύο προβληματικών ηγετών,
του Βλαντιμίρ Πούτιν και του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Η διαμάχη, που άρχισε μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης,
επικεντρώνεται σε έναν μικρό θύλακα Αρμενίων στο Αζερμπαϊτζάν που ονομάζεται
Nαγκόρνο Καραμπάχ.
H αυτοανακηρυχθείσα δημοκρατία, η οποία, ειρήσθω εν παρόδω, δεν αναγνωρίζεται
επίσημα από τον προστάτη της, την Αρμενία, έχει πληθυσμό 150.000, αλλά είναι
εξαιρετικά στρατιωτικοποιημένη.
Οι Αζέροι έχουν χάσει τον έλεγχό της από το 1990 – κάτι που κόστισε 30.000
ζωές.
Παρά δε τις προσπάθειές τους, δεν μπόρεσαν να την ανακτήσουν ούτε με
διπλωματικά ούτε στρατιωτικά μέσα.Από τότε στην περιοχή επικρατούν το μίσος
και δυσπιστία.
Καμία πλευρά δεν εμφανίζεται πρόθυμη να υποχωρήσει έστω μια ίντσα,
κυριολεκτικά τε και μεταφορικά.
Οι Αζέροι, στο παρελθόν, προσπάθησαν να ασκήσουν στρατιωτικοί πίεση, όμως
αποκρούστηκαν με ευκολία.Αν τα πράγματα σοβαρέψουν, μάλλον, οι Αρμένιοι θα
κερδίσουν τη μάχη.
Η Ρωσική Ομοσπονδία παρέχει όπλα και εκπαίδευση και στις δύο πλευρές.
Ταυτόχρονα, δρα κατασταλτικά σε ό,τι αφορά τις όποιες εντάσεις προκύπτουν.
Όμως, όταν ο Πούτιν εμφανίζεται ως θεματοφύλακας της ειρήνης, ο κόσμος πρέπει
να γνωρίζει ότι τα πράγματα είναι πραγματικά άσχημα.
Σε αυτήν την τελευταία κλιμάκωση, ως συνήθως, και οι δύο πλευρές ισχυρίζονται
ότι η άλλη επιτέθηκε πρώτα.
Είχαν προηγηθεί ανταλλαγές πυρών τον Ιούλιο που είχαν αποτέλεσμα περίπου
δώδεκα Αζέροι να σκοτωθούν (οι περισσότεροι από αυτούς στρατιώτες).
Οι νεκροί, πλέον, πλησιάζουν τους 100.Την Κυριακή, και οι δύο πλευρές
κινητοποίησαν στρατεύματα και κήρυξαν στρατιωτικό νόμο.
Την Τρίτη η Αρμενία ανέφερε ότι ένα από τα αεροσκάφη της κατερρίφθη από
τουρκικό F-16.Η Τουρκία αρνείται την κατηγορία.
Την ίδια στιγμή, ο διεθνής παράγοντας δεν δείχνει ιδιαίτερη βούληση να
παρέμβει στις εχθροπραξίες ώστε να υπάρξει κατάπαυση του πυρός – κάτι που
βοήθησε στο παρελθόν, τουλάχιστον προσωρινά.
Η πιο πρόσφατη διαμεσολαβητική προσπάθεια ήταν στο λεγόμενο Minsk Group, με τη
Γαλλία, τη Ρωσία και τις Η.Π.Α.
Ωστόσο κατέρρευσε το 2010
.
Αυτό που είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο σε αυτήν την τελευταία έξαρση είναι ότι η
Τουρκία και η Ρωσία υποστηρίζουν διαφορετικά… άλογα.
Οι Τούρκοι αντιπαθούν τους Αρμένιους και υποστηρίζουν τους αδελφούς τους στο
Αζερμπαϊτζάν.
(Στην Αρμενία, οι αναμνήσεις σφαγών από τους Οθωμανούς Τούρκους πριν από έναν
αιώνα εξακολουθούν να επηρεάζουν σημαντικά την εθνική ατζέντα.)
Η Ρωσία έχει υπογράψει μια επίσημη αμυντική συνθήκη με το Ερεβάν, ενώ διατηρεί
θερμή στρατιωτική σχέση με την Αρμενία.
Λάβετε υπόψη ότι τα άλλα κράτη που γειτνιάζουν με το πεδίο των μαχών είναι η
ασταθής Γεωργία και ένας από τους πιο ισχυρούς εχθρούς της Αμερικής, το Ιράν.
Επίσης, αξίζει να σημειωθεί ότι το πλούσιο σε πετρέλαιο Αζερμπαϊτζάν -με 7
δισεκατομμύρια βαρέλια αποδεδειγμένων αποθεμάτων και μεγάλες ποσότητες φυσικού
αερίου- έχει ευάλωτους αγωγούς που λειτουργούν μόλις 10 μίλια από τα σύνορα
της Αρμενίας.
Ενώ έχω πάει στην περιοχή πολλές φορές όταν η ένταση είναι σε υψηλά επίπεδα,
αυτή τη φορά τα πράγματα φαίνονται διαφορετικά, πιο επικίνδυνα.
Η Ουάσιγκτον έχει αλλού την προσοχή της λόγω των επικείμενων εκλογών.
Η Τουρκία και η Ρωσία βρίσκονται σε αντίθετες πλευρές (όπως και στη Συρία και
τη Λιβύη).
Και η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει στραμμένη την προσοχή της στο Brexit και στην
ανατολική Μεσόγειο, όπου διαγκωνίζονται Ελλάδα και Τουρκία.
Το ΝΑΤΟ, το οποίο συνεργάζεται με την Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν, λέει ότι
«και οι δύο πλευρές θα πρέπει να σταματήσουν αμέσως τις εχθροπραξίες». Όμως
δεν έχει δώσει κάποια συγκεκριμένη πρόταση.
Οι πιθανότητες μιας ειρηνικής διευθέτησης φαίνονται μειωμένες.
Μια νέα έκδοση της συμφωνίας του Μινσκ που θα περιλαμβάνει την Τουρκία θα
μπορούσε να αποτελέσει θεμέλιο σταθερότητας.
Ο Πούτιν είναι κοντά στους ηγέτες και των δύο χωρών, παρόλο που η Ρωσία κλίνει
έντονα προς την Ορθόδοξη Αρμενία.
Ίσως αν συνεργάζονταν οι ΗΠΑ, η Ρωσία και η Τουρκία, θα μπορούσαν να πείσουν
τις δύο πλευρές να σταματήσουν το αιματοκύλισμα.
Μια προσέγγιση μπορεί να γίνει με τη συμβολική επιστροφή γης στους Αζέρους.
Τα δύο κράτη πρέπει να δεσμευτούν ότι θα αποφύγουν τη χρήση πυροβόλων όπλων
και εκρηκτικών (όπως έκανε η Κίνα και η Ινδία μετά την πρόσφατη μικρή
σύγκρουση τους στη «γραμμή ελέγχου» στα Ιμαλάια).
«Ο Μαύρος Κήπος», ένα λαμπρό βιβλίο του 2003 του Thomas de Waal, εντοπίζει τις
ρίζες της σύγκρουσης.
Στις τελευταίες σελίδες, λέει, «Οποιαδήποτε δίκαιη λύση στη διαμάχη θα ενέχει
οδυνηρούς συμβιβασμούς και από τις δύο πλευρές».
Προς το παρόν, τέτοιοι συμβιβασμοί φαίνονται πολύ λιγότερο πιθανό να υπάρξουν.
