US Secretary of State Mike Pompeo (C-L) and Greek Prime Minister Kyriakos Mitsotakis visit the Greek Naval frigate Salamis during their visit to the Naval Support Activity base at Souda, the foremost US naval facility in the eastern Mediterranean on the Greek island of Crete. Photo by ARIS MESSINIS/AFP via Getty Images.
Ο Έλληνας Υπουργός Άμυνας, Νίκος Παναγιωτόπουλος, ανακοίνωσε την δημιουργία μίας νέας ναυτικής βάσης στην Κρήτη, αναβαθμίζοντας τον ρόλο του νοτιότερου άκρου της χώρας σε πυλώνα ασφαλείας της Ανατολικής Μεσογείου, εν μέσω των εντάσεων με την γειτονική Τουρκία.
Ο επικεφαλής του Ινστιτούτου Αναλύσεων Ασφάλειας και Άμυνας (IAAA-ISDA), Περικλής Ζορζοβίλης, δήλωσε στο Al-Monitor ότι η αυξανόμενη στρατιωτικοποίηση της Κρήτης είναι ορθολογική γεωστρατηγική επιλογή.
«Η Κρήτη είναι το πιο σημαντικό νησί για την Ελληνική Ασφάλεια στην Ανατολική Μεσόγειο λόγω της κεντρικότατης γεωγραφικής θέσης αλλά και των στρατιωτικών υποδομών που ήδη έχουν εγκατασταθεί εκεί», δήλωσε.
Η κίνηση αυτή έρχεται σε μια χρονική περίοδο που οι αραβικές χώρες που ταυτίζονται με την άποψη της Ελλάδας περί της τουρκικής επιθετικότητας στην περιοχή, σπεύδουν να κάνουν αισθητή την στρατιωτική παρουσία τους στο νησί.
Πριν από ένα χρόνο, οι Αιγυπτιακές ένοπλες δυνάμεις συμμετείχαν στην άσκηση «Μέδουσα 9» μαζί με την Ελλάδα και την Κύπρο. Τον περασμένο Αύγουστο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έστειλαν τέσσερα F-16 στην Σούδα για κοινές ασκήσεις με την Πολεμική Αεροπορία.
«Αυτές οι κινήσεις είχαν ως κύριο αποδέκτη την Τουρκία και το μήνυμα ήταν πως η Ελλάδα, ούτε είναι η μόνη χώρα που τάσσεται κατά του τουρκικού επεκτατισμού, αλλά ούτε και εξαρτάται από την πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης απέναντι στην επιθετικότητα της Άγκυρας», δήλωσε ο Σταύρος Δρακουλαράκος από το Κέντρο Μεσογειακών, Μεσανατολικών και Ισλαμικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου.
Ενώ η Ελλάδα αναβαθμίζει τον ρόλο της Κρήτης, η Άγκυρα επιμένει να ανεβάζει τους τόνους. Μία από τις βασικές ενστάσεις της Αθήνας από το 2019 είναι το τουρκολιβυκό μνημόνιο, το οποίο αγνοεί την κατοχυρωμένη από το διεθνές δίκαιο, δυνητική ΑΟΖ της Κρήτης.
«Φυσικά και μπορούμε να κάνουμε έρευνες όπου θέλουμε και αυτό ακριβώς κάνουμε. Θα συνεχίσουμε το έργο μας», δήλωσε σε πρόσφατη συνέντευξή του στο CNN Turk ο αντιπρόεδρος Οκτάι. «Η περιοχή νότια της Κρήτης είναι μέρος της συμφωνίας μας με τη Λιβύη.». Η Τουρκία έχει ανακοινώσει επέκταση της δραστηριότητας του Oruc Reis μέχρι τις 14 Νοεμβρίου.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες μοιάζουν διχασμένοι στο θέμα της Τουρκίας παρά τις εκκλήσεις της Ελλάδας και της Κύπρου για υιοθέτηση μιας πιο σκληρής στάσης απέναντι στην Άγκυρα, με την Γερμανία πιο συγκεκριμένα να έχει μια πολύ ήπια προσέγγιση στο ζήτημα. Στη Σύνοδο Κορυφής του Οκτωβρίου, δόθηκε παράταση στη συζήτηση για τις κυρώσεις κατά της Τουρκίας μέχρι τις αρχές Δεκεμβρίου.
Η Ελλάδα έχει βρει στήριξη από την Αίγυπτο, χώρα με την οποία έχει ισχυρούς ιστορικούς δεσμούς, και πιο πρόσφατα τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Η ερευνήτρια του προγράμματος Άμυνας και Ασφάλειας του Ινστιτούτου Μέσης Ανατολής, Marwa Maziad, πιστεύει πως η διακρατική συνεργασία που παρατηρείται στην Κρήτη είναι άμεσο αποτέλεσμα των ενεργειών της Άγκυρας.
«Η δημιουργία ενός ισλαμικού και ιδεολογικά επεκτατικού ρεύματος στην περιοχή, δεδομένου ότι είναι ένα στοιχείο που έχει ήδη αποσταθεροποιήσει την Μέση Ανατολή και πόσο μάλλον με την Τουρκία στον έλεγχο αυτού του ρεύματος, είναι κάτι το οποίο ανησυχεί πολύ την Αίγυπτο όπως και την Αθήνα», δήλωσε σε συνέντευξή της.
«Η Ελλάδα δεν προσπαθεί να συνάψει συμμαχίες με εχθρούς της Τουρκίας, ωστόσο είναι προβληματισμένη λόγω του τουρκικού αναθεωρητισμού», είπε σε συνέντευξή του στο Al Monitor ο Κων/νος Φίλης του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων του Παντείου.
Η σύναψη στρατηγικής συνεργασίας με την Ελλάδα είναι πολύ σημαντική, από την οπτική γωνία των αραβικών χωρών, λόγω και του status πυλώνα σταθερότητας της Δύσης που έχει η χώρα μας, με την Κρήτη να είναι το σημείο-κλειδί στην περιοχή.
Κατά τη διάρκεια της επιχείρησης του ΝΑΤΟ στη Λιβύη το 2011, η Κρήτη χρησιμοποιήθηκε ως ορμητήριο της εκστρατείας κατά του Καντάφι. Σήμερα, δύο από τις πολύ σημαντικές για το ΝΑΤΟ εγκαταστάσεις στο νησί, είναι το Πεδίο Βολής Κρήτης και το Κέντρο Κατάρτισης Ναυτικών Επιχειρήσεων. Το πρώτο είναι και η μοναδική τοποθεσία στην Ευρώπη στην οποία μπορούν να δοκιμαστούν πύραυλοι αέρος, επιφανείας και εδάφους. Επιπροσθέτως, το βαθύ λιμάνι της Σούδας είναι μείζονας σημασίας για την υποστήριξη του υπερμεγέθη αμερικανικού στόλου.
«Όσο στενότερες είναι οι σχέσεις Ελλάδας, Αιγύπτου και ΗΑΕ, τόσο το καλύτερο και για τις σχέσεις των αραβικών χωρών με τις ΗΠΑ. Οι κοινές ασκήσεις στην Κρήτη σημαίνουν ότι Αίγυπτος και ΗΑΕ εκπαιδεύονται με συμμάχους των ΗΠΑ, πράγμα που τους κάνει να αναπτύξουν την πολύτιμη για αυτούς στρατηγική συμμαχία με την Ουάσιγκτον», εξέφρασε ο κ. Δρακουλαράκος.
Η Maziad δήλωσε στο Al-Monitor ότι παρόλο που οι Αραβικές χώρες επωφελούνται από το status της Ελλάδας ως μέλος του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, είναι μια σχέση που έχει αμοιβαία οφέλη. «Η Ελλάδα χρειάζεται συμμαχίες με χώρες όπως η Αίγυπτος και τα ΗΑΕ για να σταθεί απέναντι σε μια παν-ισλαμική Τουρκία. Το γεγονός ότι μουσουλμανικές χώρες στέκονται στο πλευρό της Ελλάδας μέσω των στρατιωτικών ασκήσεων, στέλνει ένα ηχηρό μήνυμα.»
Η τουρκική επιθετικότητα δεν είναι ο μοναδικός λόγος που η Ελλάδα ανέπτυξε πρόσφατα ισχυρότερους δεσμούς με τους γείτονες της στην Ανατολική Μεσόγειο. Πρόκειται για πολυδιάστατες σχέσεις που δεν βασίζονται αποκλειστικά στην αμυντική συνεργασία.
Η πολυπλοκότητα της κατάστασης της ελληνικής οικονομίας είναι και αυτή μέρος της εξίσωσης. Όπως περιγράφει ο κ. Ζορζοβίλης, οι επιθυμίες της Ελλάδας για αναβάθμιση των στρατιωτικών δυνατοτήτων της χώρας περιορίζεται από την πληγωμένη από την κρίση οικονομία. Υπενθυμίζεται ότι η πρόταση του Υπουργού Εθνικής Άμυνας για δημιουργία νέου ναυστάθμου στην Κρήτη, αντιστοίχου μεγέθους του ναυστάθμου Σαλαμίνας, δεν παρουσιάζει το χρονικό πλαίσιο στο οποίο θα υλοποιηθεί.
«Αυτό που παρατηρούμε στην Ανατολική Μεσόγειο είναι πρωτοβουλίες ήπιας ισχύος και ενδείξεις καλής θέλησης από χώρες που επιζητούν την εκμετάλλευση των ενεργειακών κοιτασμάτων στην περιοχή» λέει ο κ. Δρακουλαράκος στο Al-Monitor.
H Κρήτη δεν μπορεί να χάσει την αξία της, όντας σταυροδρόμι της Ανατολικής Μεσογείου. Αποτελεί σημαντικό κομμάτι του σχεδίου για την υλοποίηση του EastMed, ο οποίος αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι το 2025. Επίσης, μπορεί να τροφοδοτηθεί με τα δικά της αποθέματα υδρογονανθράκων.
Με αυτόν τον τρόπο, το νησί αποτελεί μέρος των ενεργειακών πρωτοβουλιών στην περιοχή, όπως οι προσπάθειες για δημιουργία μιας πλατφόρμας συνεργασίας και ενός σχεδίου για την ηλεκτροδοτική διασύνδεση Ελλάδας, Κύπρου και Αιγύπτου μέσω του EuroAfrica Power Interconnector.
Η Maziad πιστεύει ότι όλα τα παραπάνω είναι ο λόγος που οι αραβικές χώρες στρέφονται στην Ελλάδα. Όσο για τις στρατιωτικές ασκήσεις στην Κρήτη, λέει «Πιστεύω ότι τα ΗΑΕ θα έχουν παρουσία στην Κρήτη ακόμα και κατά περιόδους που τα πράγματα είναι ήρεμα και όχι μόνο ως μοχλό πίεσης στην Τουρκία.
Μετάφραση: Νίκος Χριστοφορίδης
Πηγή: al-monitor.com
