Ωστόσο, θα πρέπει να προετοιµαστούν οι αρχές κατάλληλα για τις σοβαρές περιφερειακές και τοµεακές ανατακανοµές, που θα προκύψουν και θα επηρεάσουν το εισόδηµα σε έναν πολύ µεγάλο αριθµό αγροτικών εκµεταλλεύσεων. Ως εκ τούτου η Ελλάδα πρώτον θα πρέπει να προβλέψει µία ορθολογική εφαρµογή του ορισµού του «πραγµατικού αγρότη» και δεύτερον να ενεργοποιήσει οπωσδήποτε το καθεστώς αναδιανεµητικής πληρωµής για να στηριχθεί το εισόδηµα µικρών σε οικονοµικό µέγεθος εκµεταλλεύσεων.
Αυτά είναι ορισµένα από τα συµπεράσµατα, που προκύπτουν από την οµιλία στη Βουλή του καθηγητή του Γεωπονικού Πανεπιστηµίου Αθηνών, Στάθη Κλωνάρη, ο οποίος παρουσίασε την ανάλυση SWOT (Πλεονεκτήµατα-Μειονεκτήµατα-Ευκαιρίες-Απειλές) για την εφαρµογή της νέας ΚΑΠ στη χώρα µας, στις 26 Νοεµβρίου.
Σύµφωνα µε τον κ. Κλωνάρη, µεγάλες διαφορές στη µοναδιαία αξία δικαιώµατος συνεχίζουν να εµφανίζονται εντός της ίδιας περιφέρεια ενίσχυσης (αροτραίες, βοσκοτόπια, δενδρώδεις) αν και σε µικρότερο βαθµό µε το 2015, έτος που ξεκίνησε να εφαρµόζεται η εσωτερική σύγκλιση. Συγκεκριµένα στις αροτραίες εµφανίζονται πενταπλάσιες διαφορές µεταξύ παραγωγών, τετραπλάσιες στις δενδρώδεις και εξαπλάσιες στους βοσκότοπους. Αυτό φυσικά είναι κάτι που οφείλεται στο ιστορικό µοντέλο.
Ως εκ τούτου ως «Ευκαιρία» στην ανάλυση SWOT εµφανίζεται η συνέχιση της εσωτερικής σύγκλισης ακόµα και µε την εφ’ άπαξ εξίσωση των µοναδιαίων αξιών των δικαιωµάτων («flat rate»). Από αυτήν θα επηρεαστούν κυρίως οι µικρού οικονοµικού µεγέθους εκµεταλλεύσεις που δραστηριοποιούνται σε κλάδους όπως βαµβάκι, ελαιοκοµία και βοοειδή, οι οποίοι µάλιστα εµφανίζουν πολύ µεγάλη εξάρτηση από τις άµεσες ενισχύσεις. Σε αντίθεση µε τις δενδρώδεις και τα κηπευτικά που εµφανίζουν µικρή έως µηδενική εξάρτηση.
Έτσι λοιπόν, εµφανίζεται επίσης σαν «Ευκαιρία» στην ανάλυση η πρόβλεψη της αναδιανεµητικής ενίσχυσης, δηλαδή να µεταφέρονται κάθε έτος χρήµατα από τις µεγαλύτερες και να στηρίζονται οι µικρότερες εκµεταλλεύσεις που θα επηρεαστούν από τη σύγκλιση. Αναλυτικότερα, σύµφωνα µε τα όσα παρουσίασε ο κ. Κλωνάρης στη Βουλή, η κατάσταση έχει ως εξής:
Πώς διαµορφώνεται σήµερα η κατάσταση
µε τα δικαιώµατα ενιαίας ενίσχυσης
Στην Ελλάδα αυτή τη στιγµή, σύµφωνα µε τα στοιχεία του ΟΣ∆Ε του 2019 µοιράζονται 3.879.000 δικαιώµατα σε γη 38,79 εκατ. στρεµµάτων. Τα δικαιώµατα αυτά είναι µοιρασµένα σε τρεις περιφέρειες ενισχύσεων: Το 45,5% είναι σε αροτραίες (17,65 εκατ. στρέµµατα) το 21,7% είναι σε δενδρώδεις καλλιέργειες και αµπελοκαλλιέργεια (8,41 εκατ. στρέµµατα) και το 32% αφορά βοσκοτόπια (12,41 εκατ. στρέµµατα).
Τα ιστορικά δικαιώµατα, προήλθαν κυρίως ως µέσος όρος των ενισχύσεων ανά εκµετάλλευση, της περιόδου 2000-2002 και από διαφορετικά καθεστώτα ενισχύσεων (σιτηρά, σταφίδα, επιλέξιµα αιγοπρόβατα, τοµάτα, σακχαρότευτλα, ελαιόλαδο κ.λπ.).
Μεγάλες διαφορές στις µοναδιαίες αξίες των δικαιωµάτων (ΜΑ∆) εντός των αγρονοµικών περιφερειών. Η σχέση του Μέσου Όρου της Μοναδιαίας Αξίας ∆ικαιωµάτων που σχηµατίζουν το 1/10 του συνόλου των δικαιωµάτων µε την υψηλότερη µοναδιαία αξία, µε το 1/10 µε τη χαµηλότερη αξία: Προ του 2015 αροτραίες 15/1, δενδρώδεις 12,5/1, βοσκότοποι 11/1.
Όµως, οι διαφορές αυτές την περίοδο 2015-2019 µειώθηκαν σηµαντικά λόγω της προβλεπόµενης από τον κανονισµό υποχρεωτικής µερικής εσωτερικής σύγκλισης: αροτραίες 5/1, δενδρώδεις 4/1 και βοσκότοποι 6/1.
Η επιλογή του µοντέλου καταβολής των άµεσων ενισχύσεων (flat rate ή εσωτερική σύγκλιση και ρυθµός της) επηρεάζει πολύ µεγάλο αριθµό γεωργικών εκµεταλλεύσεων και οδηγεί σε τοµεακές και περιφερειακές ανακατανοµές.
Απειλές σχετικά µε την εφαρµογή της νέας ΚΑΠ ως προς τις άµεσες ενισχύσεις
Η µη ορθολογική εφαρµογή της έννοιας του «πραγµατικού γεωργού».
Η πιθανή καθυστέρηση της ένταξης εκτεταµένων περιοχών βοσκοτόπων στην κατηγορία των επιλέξιµων εκτάσεων.
Ευκαιρίες ως προς τις άµεσες ενισχύσεις
Η συνέχιση της εσωτερικής σύγκλισης, είτε µέσω του «µοντέλου τούνελ», είτε µε την εφ’ άπαξ εξίσωση των µοναδιαίων αξιών των δικαιωµάτων («flat rate»).
Η υποχρεωτική εφαρµογή της συµπληρωµατικής στήριξης του αναδιανεµητικού εισοδήµατος για τη βιωσιµότητα, που θα επιτρέψει την ανακατανοµή της στήριξης από µεγαλύτερες σε µικρότερες ή µεσαίες εκµεταλλεύσεις.
«Θα δούµε στη µεταβατική ΚΑΠ για τα ιστορικά δικαιώµατα», λέει ο Σκρέκας
Σχολιάζοντας τη µελέτη, ο υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Κώστας Σκρέκας επιβεβαίωσε µεν τη διάθεση της πολιτείας να «αναθεωρήσει το καθεστώς των ιστορικών δικαιωµάτων», αλλά «χωρίς από την άλλη να καταστρέφουµε εν µία νυκτί ίσως κάποιες καταστάσεις που θα χρειαστούν µία µεταβατική περίοδο». Ο ίδιος συµπλήρωσε ότι «υπάρχει η µεταβατική περίοδος των δύο ετών, 2021-2022, που µας δίνει ευελιξία», χωρίς όµως να είναι σε θέση να δώσει περαιτέρω διευκρινίσεις.
